《治安疏》拼音译文赏析

  • zhì
    ān
    shū
  • [
    míng
    ]
    hǎi
    ruì
  • yún
    nán
    qīng
    zhǔ
    shì
    chén
    hǎi
    ruì
    jǐn
    zòu
    weí
    zhí
    yán
    tiān
    xià
    shì
    zhèng
    jūn
    dào
    míng
    chén
    zhí
    qiú
    wàn
    shì
    zhì
    ān
    shì
  • jūn
    zhě
    tiān
    xià
    chén
    mín
    wàn
    zhī
    zhǔ
    weí
    weí
    tiān
    xià
    chén
    mín
    wàn
    zhī
    zhǔ
    rèn
    zhì
    chóng
    fán
    mín
    shēng
    bìng
    yǒu
    suǒ
    jiāng
    yǒu
    suǒ
    chèng
    rèn
    shì
    shì
    jūn
    zhī
    dào
    beì
    ér
    chén
    gōng
    shǐ
    使
    zhī
    jìn
    yán
    yān
    chén
    gōng
    jìn
    yán
    ér
    jūn
    dào
    chèng
    zhī
    weí
    róng
    yuè
    ā
    cóng
    zhì
    shǐ
    使
    zaī
    huò
    jué
    zhǔ
    shàng
    wén
    zhě
    yán
  • guò
    weí
    zhě
    yòu
    yuē
    jūn
    weī
    míng
    zhǔ
    yōu
    zhì
    shì
    shì
    zhì
    zhì
    yōu
    zhī
    zhǔ
    míng
    míng
    weī
    zhī
    nǎi
    shǐ
    使
    zhī
    fǎn
    qiú
    xuàn
    mào
    zhī
    shè
    feī
    tōng
    lún
  • chén
    shòu
    guó
    hòu
    ēn
    qǐng
    zhí
    yǒu
    fàn
    yǐn
    zhī
    meǐ
    yuē
    meǐ
    háo
    meǐ
    guò
    yuē
    guò
    háo
    huì
    guò
    weí
    yuè
    xiá
    guò
    jǐn
    gān
    dǎn
    weí
    xià
    yán
    zhī
  • hàn
    jiǎ
    chén
    zhèng
    shì
    wén
    yuē
    jìn
    yán
    zhě
    jiē
    yuē
    tiān
    xià
    ān
    zhì
    chén
    weí
    weì
    yuē
    ān
    qiě
    zhì
    zhě
    feī
    wén
    hàn
    xián
    jūn
    jiǎ
    feī
    beì
    wén
    xìng
    rén
    róu
    shù
    gōng
    jiǎn
    suī
    yǒu
    mín
    zhī
    meǐ
    yōu
    yóu
    tuì
    退
    xùn
    shàng
    duō
    dài
    feì
    zhī
    zhèng
    jiū
    suǒ
    miǎn
    gài
    ān
    qiě
    zhì
    dāng
    zhī
    jiū
    cái
    suǒ
    néng
    gài
    zhèng
    zhī
    ān
    qiě
    zhì
    sòng
    zhī
  • xià
    shì
    hàn
    wén
    xià
    tiān
    yīng
    duàn
    ruì
    shí
    jué
    rén
    weí
    yáo
    shùn
    weí
    tāng
    wén
    xià
    zhī
    hàn
    xuān
    zhī
    jīng
    guāng
    zhī
    táng
    tài
    zōng
    zhī
    yīng
    xiàn
    zōng
    zhī
    zhì
    píng
    jiàn
    luàn
    sòng
    rén
    zōng
    zhī
    rén
    shù
    jié
    zhě
    xià
    yōu
    weí
    zhī
    weì
    chū
    nián
    chǎn
    chú
    huàn
    rán
    tiān
    xià
    gēng
    shǐ
    gài
    zhēn
    jìng
    yǎng
    xīn
    dìng
    guàn
    dìng
    fēn
    chú
    shèng
    xián
    zhī
    xiàng
    duó
    huàn
    guān
    neì
    wài
    zhī
    quán
    yuán
    shì
    huǐ
    tuī
    suǒ
    shēng
    tiān
    xià
    xīn
    xīn
    yǒu
    zuò
    weí
    yǎng
    zhī
    shí
    zhě
    weì
    xiāng
    rén
    tài
    píng
    zhǐ
    feī
    gāo
    hàn
    wén
    yuǎn
    shèn
    rán
    wén
    néng
    chōng
    rén
    shù
    zhī
    xìng
    jié
    yòng
    rén
    qiān
    chèng
    néng
    jìn
    rén
    zhī
    cái
    chéng
    shì
    shí
    tiān
    xià
    suī
    weì
    jìn
    zhì
    ān
    zhī
    rán
    guàn
    xiǔ
    chén
    mín
    kāng
    sān
    dài
    hòu
    chèng
    xián
    jūn
    yān
  • xià
    ruì
    jīng
    weì
    jiǔ
    wàng
    niàn
    qiān
    zhī
    ér
    fǎn
    gāng
    míng
    ér
    cuò
    yòng
    zhī
    weì
    cháng
    shēng
    ér
    xuán
    xiū
    yǒu
    hǎi
    yuē
    mín
    zhī
    zhī
    gāo
    zài
    shì
    ér
    chǐ
    xìng
    èr
    shí
    nián
    shì
    cháo
    gāng
    chí
    shǔ
    xíng
    tuī
    guǎng
    广
    shì
    míng
    jué
    làn
    èr
    wáng
    xiāng
    jiàn
    rén
    weí
    báo
    caī
    feǐ
    bàng
    chén
    xià
    rén
    weí
    báo
    jūn
    chén
    西
    yuàn
    ér
    fǎn
    gōng
    rén
    weí
    báo
    tiān
    xià
    tān
    jiāng
    ruò
    mín
    liáo
    shēng
    shuǐ
    hàn
    shí
    dào
    zeí
    xià
    dēng
    chū
    nián
    yǒu
    zhè
    ér
    weì
    shèn
    jīn
    zēng
    cháng
    wàn
    fāng
    xiào
    xià
    chǎn
    shèn
    shì
    xiàn
    qìng
    shí
    nián
    lái
    tiān
    xià
    yīn
    xià
    gǎi
    yuán
    zhī
    háo
    ér
    zhī
    yuē
    jiā
    jìng
    zhě
    yán
    jiā
    jiā
    jiē
    jìng
    ér
    cái
    yòng
  • ěr
    zhě
    yán
    sōng
    xiāng
    shì
    fán
    xíng
    chà
    kuài
    rén
    shí
    chèng
    qīng
    shí
    yān
    rán
    yán
    sōng
    xiāng
    zhī
    hòu
    yóu
    zhī
    yán
    sōng
    weì
    xiāng
    zhī
    xiān
    ér
    feī
    qīng
    míng
    shì
    jiè
    hàn
    wén
    yuǎn
    shèn
    tiān
    xià
    zhī
    rén
    zhí
    xià
    jiǔ
    neì
    wài
    chén
    gōng
    zhī
    suǒ
    zhī
    zhī
    zhī
    weì
    shī
    shuaī
    zhí
    yǒu
    weí
    zhòng
    shān
    zhī
    jīn
    suǒ
    lài
    kuāng
    jiù
    feī
    ér
    guī
    zhī
    zhèng
    zhū
    chén
    shèng
    rén
    jué
    guò
    zaī
    zhě
    shè
    guān
    liàng
    cǎi
    huì
    chóu
    zhī
    jiàn
    bǎo
    shì
    zhǎng
    jiàn
    wáng
    è
    shè
    shéng
    jīn
    shèng
    xián
    yán
    zhī
    nǎi
    xiū
    zhaī
    jiàn
    jiào
    xiāng
    shuài
    jìn
    xiāng
    tiān
    táo
    tiān
    yào
    xiāng
    shuài
    biǎo
    jiàn
    xìng
    gōng
    shì
    gōng
    jīng
    yíng
    xiāng
    bǎo
    chà
    qiú
    chū
    xià
    zhū
    chén
    shùn
    rén
    weí
    xià
    zhèng
    yán
    yān
    zhī
    fēng
    chén
    shàn
    xié
    zhī
    miǎo
    wén
    zhī
    shèn
    rán
    kuì
    xīn
    neǐ
    tuì
    退
    yǒu
    hòu
    yán
    cóng
    xià
    meì
    běn
    xīn
    sòng
    xià
    jūn
    zhī
    zuì
  • tiān
    xià
    zhě
    xià
    zhī
    jiā
    rén
    weì
    yǒu
    jiā
    zhě
    neì
    wài
    chén
    gōng
    yǒu
    guān
    shǒu
    yǒu
    yán
    jiē
    suǒ
    diàn
    xià
    zhī
    jiā
    ér
    pán
    shí
    zhī
    xuán
    xiū
    shì
    xià
    xīn
    zhī
    huò
    guò
    duàn
    shì
    xià
    qíng
    zhī
    weǐ
    ér
    weì
    xià
    jiā
    rén
    qíng
    zhū
    chén
    shēn
    jiā
    bǎo
    guān
    duō
    bài
    zāng
    bài
    shì
    shì
    bài
    yǒu
    dāng
    xià
    zhī
    xīn
    zhě
    rán
    zhě
    jūn
    xīn
    chén
    xīn
    ǒu
    xiāng
    zhí
    suì
    weì
    xià
    weí
    jiàn
    báo
    chén
    gōng
    zhū
    chén
    zhèng
    xīn
    zhī
    xué
    weī
    suǒ
    yán
    huò
    miǎn
    huò
    shī
    xiáng
    shěn
    chéng
    yín
    rǎo
    luàn
    zhèng
    shì
    zhī
    shuō
    yǒu
    dāng
    xià
    zhī
    xīn
    zhě
    rán
    zhě
    jūn
    chén
    ǒu
    xiāng
    zhí
    suì
    weì
    xià
    weí
    shì
    jiàn
    zhí
    xià
    èr
    shì
    dāng
    zhī
    xíng
    亿
    xià
    qiān
    bǎi
    shì
    zhī
    jìn
    rán
    xiàn
    xià
    zhōng
    zhū
    chén
    jūn
    zhī
    zuì
    yuē
    shàng
    rén
    bǎi
    xìng
    huò
    xià
    nán
    zhī
    jūn
    cháng
    láo
    jīn
    zhī
    weì
  • weí
    shēn
    jiā
    xīn
    xīn
    chén
    zhí
    míng
    chén
    èr
    shì
    xíng
    weí
    zhū
    chén
    jiě
    zhī
    qiú
    cháng
    shēng
    xīn
    huò
    xīn
    yǒu
    chén
    jūn
    dào
    zhèng
    chén
    qǐng
    zài
    weí
    xià
    kaī
    zhī
  • xià
    zhī
    duō
    duān
    zài
    xiū
    jiào
    xiū
    jiào
    suǒ
    qiú
    cháng
    shēng
    shèng
    xián
    zhǐ
    shuō
    xiū
    shēn
    mìng
    zhǐ
    shuō
    shùn
    shòu
    zhèng
    gài
    tiān
    rén
    ér
    weí
    xìng
    mìng
    zhě
    jìn
    zhī
    yáo
    shùn
    tāng
    wén
    zhī
    jūn
    shèng
    zhī
    shèng
    weì
    néng
    jiǔ
    shì
    zhōng
    xià
    zhī
    weì
    jiàn
    fāng
    wài
    shì
    hàn
    táng
    sòng
    zhì
    jīn
    shǐ
    使
    xià
    fǎng
    访
    shù
    zhě
    táo
    zhòng
    wén
    xià
    shī
    zhī
    zhòng
    wén
    zhòng
    wén
    shàng
    néng
    cháng
    shēng
    ér
    xià
    qiú
    zhī
    zhì
    weì
    tiān
    xiān
    táo
    yào
    wán
    guài
    wàng
    yóu
    shèn
    shì
    wáng
    tiān
    xià
    lóng
    chū
    yīn
    wén
    huà
    guà
    zhì
    shuǐ
    shí
    shén
    guī
    wén
    ér
    liè
    beì
    yīn
    ér
    zhī
    chéng
    chóu
    luò
    shū
    shí
    yǒu
    ruì
    xiè
    wàn
    zhuàn
    zhī
    tiān
    dào
    ér
    xiǎn
    zhī
    shèng
    rén
    jiè
    shèng
    rén
    kaī
    shì
    tiān
    xià
    yóu
    zhī
    yuè
    xīng
    chén
    zhī
    liè
    ér
    shǔ
    chéng
    yān
    feī
    wàng
    sòng
    zhēn
    zōng
    huò
    tiān
    shū
    qián
    yòu
    shān
    sūn
    jiàn
    yuē
    tiān
    yán
    zaī
    yǒu
    shū
    táo
    cǎi
    ér
    hòu
    yào
    yóu
    rén
    gōng
    dǎo
    chéng
    zhě
    yīn
    ér
    zhì
    táo
    yào
    shì
    yǒu
    ér
    xíng
    tiān
    zhī
    zhě
    yǒu
    shǒu
    zhí
    ér
    zhī
    xià
    xuán
    xiū
    duō
    nián
    suǒ
    zhì
    jīn
    zuǒ
    yòu
    jiān
    rén
    xià
    xuán
    xiū
    wàng
    niàn
    táo
    yào
    zhī
    cháng
    shēng
    zhī
    suǒ
    ér
    xuán
    xiū
    zhī
    zhī
  • xià
    yòu
    jiāng
    weì
    xuán
    xíng
    shǎng
    shuài
    chén
    xià
    fēn
    yǒu
    rén
    tiān
    xià
    zhì
    ér
    xuán
    xiū
    hài
    rén
    yòu
    ér
    xué
    zhì
    jūn
    mín
    shì
    zhī
    xué
    zhuàng
    ér
    xíng
    zhì
    jūn
    mín
    shū
    yòng
    zhī
    xīn
    tài
    jiǎ
    yuē
    yǒu
    yán
    zhì
    qiú
    zhū
    dào
    yǒu
    yán
    xùn
    zhì
    qiú
    zhū
    feī
    dào
    yán
    shùn
    zhě
    zhī
    weì
    weí
    dào
    jìn
    shì
    guān
    yán
    sōng
    yǒu
    shùn
    xià
    zhě
    weí
    tān
    qiè
    jīn
    weí
    běn
    liáng
    cái
    shǒu
    dào
    shǒu
    guān
    xià
    weí
    zhě
    rèn
    yǒu
    shēng
    guān
    zhě
    yǒu
    shǒu
    chèng
    zhī
    suī
    jìn
    yán
    sōng
    chāo
    bǎi
    guān
    yǒu
    xīn
    yān
    yòng
    huì
    贿
    qiú
    qiān
    shāo
    rán
    yán
    sōng
    xiāng
    zhī
    hòu
    yóu
    yán
    sōng
    weì
    xiāng
    zhī
    qián
    ér
    zhū
    chén
    níng
    weí
    yán
    sōng
    zhī
    shùn
    weí
    liáng
    cái
    zhī
    zhí
    jīn
    shèn
    zhě
    tān
    qiú
    weì
    shèn
    zhě
    jiàn
    chèng
    rén
    zhě
    láng
    miào
    shān
    lín
    jiāo
    zhàn
    zhōng
    weí
    gǒu
    shì
    jié
    rèn
    tiān
    xià
    chóng
    shǐ
    使
    shè
    líng
    cháng
    zhōng
    lài
    zhī
    zhě
    weì
    jiàn
    rén
    yān
    feī
    yǒu
    suǒ
    qiān
    zhì
    xīn
    weì
    néng
    chún
    rán
    jīng
    bái
    shǐ
    使
    rán
    xià
    zhū
    chén
    weí
    xíng
    ér
    weí
    ér
    zhī
    xiào
    zhōng
    zhī
    weí
    míng
    tīng
    yòu
    shùn
    xuán
    xiū
    zhī
    shì
    gōng
    ěr
    weí
    xīn
    weì
    ér
    weí
    shì
    tīng
    chí
    xíng
    zhī
    yòng
    yǒu
    chén
    yǎn
    yān
    chéng
    zhì
    mín
    yóu
    zhī
    zhī
    shì
  • xià
    chéng
    zhī
    xuán
    xiū
    chén
    zhī
    gǎi
    xíng
    mín
    zhī
    xiào
    yóu
    tiān
    xià
    zhī
    ān
    ān
    zhì
    zhì
    yóu
    zhī
    fān
    rán
    huǐ
    shì
    zhèng
    cháo
    zǎi
    jiǔ
    qīng
    shì
    cóng
    yán
    guān
    jiǎng
    qiú
    tiān
    xià
    hài
    shǔ
    shí
    nián
    jūn
    dào
    zhī
    zhì
    shēn
    yáo
    shùn
    tāng
    wén
    zhī
    shàng
    shǐ
    使
    chén
    shǔ
    shí
    nián
    ā
    jūn
    zhī
    chǐ
    zhì
    shēn
    gāo
    táo
    zhī
    liè
    xiāng
    weí
    hòu
    xiān
    míng
    liáng
    neì
    zhī
    huàn
    guān
    gōng
    qiè
    wài
    zhī
    guāng
    chú
    jǐn
    weì
    ēn
    yīn
    zhū
    mén
    dài
    fèng
    fán
    shì
    ér
    guān
    zhě
    duō
    shàng
    zhī
    neì
    cāng
    neì
    xià
    zhī
    gōng
    guāng
    zhū
    chǎng
    duàn
    juàn
    liáng
    liào
    zhū
    dìng
    yòng
    cái
    zhū
    duō
    ér
    yòng
    yòng
    zhī
    feī
    suǒ
    yòng
    duō
    zhū
    chén
    yǒu
    weí
    xià
    yán
    zhě
    zhū
    chén
    yán
    zhī
    xià
    xíng
    zhī
    zài
    xià
    jié
    xǐng
    jiān
    ér
    jīng
    shī
    zhī
    jīn
    tián
    zhī
    bǎi
    jīn
    jié
    xǐng
    ér
    guó
    yǒu
    yòng
    mín
    yǒu
    gài
    zàng
    zhī
    ér
    xià
    weí
    zhī
  • guān
    yǒu
    zhí
    zhǎng
    xiān
    nián
    zhí
    shǒu
    zhī
    zhèng
    zhí
    shǒu
    zhī
    quán
    ér
    weì
    xíng
    zhī
    jīn
    zhí
    shǒu
    zhī
    feì
    zhí
    shǒu
    zhī
    gǒu
    qiě
    yīn
    xún
    rèn
    zhēn
    jìn
    ér
    weí
    shì
    dūn
    běn
    xíng
    duān
    shì
    zhǐ
    shàng
    qīng
    shì
    jiǔ
    rèn
    jiāng
    chéng
    gōng
    liàn
    xuǎn
    jūn
    shì
    miǎn
    zhào
    huáng
    yóu
    shí
    guī
    mín
    zhōu
    xiàn
    jiān
    jiào
    shǐ
    使
    chéng
    tún
    yán
    běn
    biān
    chǔ
    jūn
    tián
    dīng
    chà
    kùn
    tiān
    xià
    guān
    zhī
    qīn
    jiāng
    zhī
    qiè
    nuò
    zhī
    weí
    jiān
    xíng
    zhī
    shào
    yān
    shì
    zhī
    rén
    hòu
    gāo
    míng
    yōu
    yuǎn
    zhī
    zhū
    chén
    yǒu
    xià
    yán
    zhě
    zhū
    chén
    yán
    zhī
    xià
    xíng
    zhī
    zài
    xià
    zhèn
    zuò
    jiān
    ér
    zhèn
    zuò
    ér
    zhū
    feì
    bǎi
    chǎn
    jué
    táng
    sān
    dài
    zhī
    zhì
    càn
    rán
    xìng
    ér
    xià
    xíng
    zhī
  • jié
    xǐng
    zhī
    zhèn
    zuò
    zhī
    yòu
    feī
    yǒu
    suǒ
    láo
    xià
    jiǔ
    qīng
    zǒng
    gāng
    bǎi
    zhí
    fēn
    rèn
    àn
    dào
    jiū
    qīng
    zhī
    jiān
    xià
    chí
    gāng
    zhì
    yào
    ér
    chéng
    yān
    láo
    qiú
    xián
    rèn
    yòng
    tiān
    yùn
    shàng
    ér
    shí
    liù
    gōng
    weí
    zhī
    dào
    tiān
    wàn
    weí
    yǒu
    zhī
    xìng
    mín
    qià
    xūn
    weí
    tài
    ér
    xià
    xìng
    fēn
    zhōng
    yǒu
    zhēn
    zàn
    tiān
    zhī
    huà
    tiān
    cān
    dào
    tiān
    tōng
    mìng
    yóu
    ér
    xià
    xìng
    fēn
    zhōng
    yǒu
    zhēn
    shòu
    寿
    zhī
    suǒ
    yǒu
    zhě
    xuàn
    zhì
    ér
    yǒu
    xiào
    zhě
    ruò
    shí
    zhōng
    zhī
    yào
    yáo
    wàng
    qīng
    zhī
    suǒ
    zhě
    zhī
    suǒ
    ér
    qiè
    qiè
    rán
    sàn
    jué
    jīng
    shén
    xuán
    xiū
    qiú
    zhī
    xuán
    záo
    xiǎng
    fēng
    yǐng
    zhōng
    shēn
    ér
    qiú
    zhī
  • jūn
    dào
    zhèng
    chén
    zhí
    míng
    tiān
    xià
    shì
    yán
    gēng
    yán
    chén
    chí
    ér
    wài
    weí
    xiǎo
    chén
    weì
    zuì
    ér
    miàn
    weí
    shùn
    xià
    yǒu
    zhī
    ér
    gǎi
    zhī
    xíng
    zhī
    zhě
    chén
    meǐ
    hèn
    yān
    shì
    meì
    jié
    zhōng
    weí
    xià
    yán
    zhī
    fǎn
    qíng
    xiàng
    zhī
    jiān
    ér
    tiān
    xià
    zhī
    zhì
    zhì
    mín
    zhī
    ān
    ān
    jué
    yān
    weí
    xià
    liú
    shén
    zōng
    shè
    xìng
    shèn
    tiān
    xià
    xìng
    shèn
    chén
    shèng
    zhàn
    zhī
    zhì
    weí
    běn
    qīn
    jǐn
    zòu
    wén

原文: 户部云南清吏司主事臣海瑞谨奏;为直言天下第一事,以正君道、明臣职,求万世治安事:
君者,天下臣民万物之主也。惟其为天下臣民万物之主,责任至重。凡民生利病,一有所不宜,将有所不称其任。是故事君之道宜无不备,而以其责寄臣工,使之尽言焉。臣工尽言,而君道斯称矣。昔之务为容悦,阿谀曲从,致使灾祸隔绝、主上不闻者,无足言矣。
过为计者则又曰:“君子危明主,忧治世。”夫世则治矣,以不治忧之;主则明矣,以不明危之:无乃使之反求眩瞀,莫知趋舍矣乎!非通论也。
臣受国厚恩矣,请执有犯无隐之义,美曰美,不一毫虚美;过曰过,不一毫讳过。不为悦谀,不暇过计,谨披沥肝胆为陛下言之。
汉贾谊陈政事于文帝曰:“进言者皆曰:天下已安已治矣,臣独以为未也。曰安且治者,非愚则谀。”夫文帝,汉贤君也,贾谊非苛责备也。文帝性颇仁柔,慈恕恭俭,虽有爱民之美,优游退逊、尚多怠废之政。不究其弊所不免,概以安且治当之,愚也。不究其才所不能,概以政之安且治颂之,谀也。
陛下自视,于汉文帝何如?陛下天资英断,睿识绝人,可为尧、舜,可为禹、汤、文、武,下之如汉宣之厉精,光武之大度,唐太宗之英武无敌,宪宗之志平僭乱,宋仁宗之仁恕,举一节可取者,陛下优为之。即位初年,铲除积弊,焕然与天下更始。举其大概:箴敬一以养心,定冠履以定分,除圣贤土木之象,夺宦官内外之权,元世祖毁不与祀,祀孔子推及所生。天下忻忻,以大有作为仰之。识者谓辅相得人,太平指日可期,非虚语也,高汉文帝远甚。然文帝能充其仁恕之性,节用爱人,吕祖谦称其能尽人之才力,诚是也。一时天下虽未可尽以治安予之,然贯朽粟陈,民物康阜,三代后称贤君焉。
陛下则锐精未久,妄念牵之而去矣。反刚明而错用之,谓长生可得,而一意玄修。富有四海不曰民之脂膏在是也,而侈兴土木。二十余年不视朝,纲纪驰矣。数行推广事例,名爵滥矣。二王不相见,人以为薄于父子。以猜疑诽谤戮辱臣下,人以为薄于君臣。乐西苑而不返宫,人以为薄于夫妇。天下吏贪将弱,民不聊生,水旱靡时,盗贼滋炽。自陛下登极初年亦有这,而未甚也。今赋役增常,万方则效。陛下破产礼佛日甚,室如县罄,十余年来极矣。天下因即陛下改元之号而臆之曰:“嘉靖者言家家皆净而无财用也。”
迩者,严嵩罢相,世蕃极刑,差快人意一时称清时焉。然严嵩罢相之后,犹之严嵩未相之先而已,非大清明世界也。不及汉文帝远甚。天下之人不直陛下久矣,内外臣工之所知也。知之,不可谓愚。《诗》去:“衰职有阙,惟仲山甫补之。”今日所赖以弼棐匡救,格非而归之正,诸臣责也。夫圣人岂绝无过举哉?古者设官,亮采惠畴足矣,不必责之以谏。保氏掌谏王恶,不必设也。木绳金砺,圣贤不必言之也,乃修斋建醮,相率进香,天桃天药,相率表贺。建兴宫室,工部极力经营;取香觅宝,户部差求四出。陛下误举,诸臣误顺,无一人为陛下正言焉。都俞吁咈之风,陈善闭邪之义,邈无闻矣;谀之甚也。然愧心馁气,退有后言,以从陛下;昧没本心,以歌颂陛下,欺君之罪何如?
夫天下者,陛下之家也,人未有不顾其家者。内外臣工有官守、有言责,皆所以奠陛下之家而磐石之也。一意玄修,是陛下心之惑也。过于苛断,是陛下情之伪也。而谓陛下不顾其家,人情乎?诸臣顾身家以保一官,多以欺败,以赃败,不事事败,有不足以当陛下之心者。其不然者,君心臣心偶不相值也,遂谓陛下为贱薄臣工。诸臣正心之学微,所言或不免己私,或失详审,诚如胡寅扰乱政事之说,有不足以当陛下之心者。其不然者,君意臣意偶不相值也,遂谓陛下为是己拒谏。执陛下一二事不当之形迹,亿陛下千百事之尽然,陷陛下误终不复,诸臣欺君之罪大矣。《记》曰:“上人疑则百姓惑,下难知则君长劳。”今日之谓也。
为身家心与惧心合,臣职不明,臣以一二事形迹既为诸臣解之矣。求长生心与惑心合,有辞于臣,君道不正,臣请再为陛下开之。
陛下之误多矣,大端在修醮。修醮所以求长生也。自古圣贤止说修身立命,止说顺受其正。盖天地赋予于人而为性命者,此尽之矣。尧、舜、禹、汤、文、武之君,圣之盛也,未能久世不终。下之,亦未见方外士自汉、唐、宋存至今日。使陛下得以访其术者陶仲文,陛下以师呼之,仲文则既死矣。仲文尚不能长生,而陛下独何求之?至谓天赐仙桃药丸,怪妄尤甚。伏羲氏王天下,龙马出河,因则其文以画八卦。禹治水时,神龟负文而列其背,因而第之,以成必畴。河图洛书实有此瑞物,以泄万古不传之秘。天不爱道而显之圣人,借圣人以开示天下,犹之日月星辰之布列,而历数成焉,非虚妄也。宋真宗获天书于乾佑山,孙奭谏曰:“天何言哉?岂有书也?”桃必采而后得,药由人工捣以成者也。兹无因而至,桃药是有足而行耶?天赐之者,有手执而付之耶?陛下玄修多年矣,一无所得。至今日,左右奸人逆陛下玄修妄念,区区桃药之长生,理之所无,而玄修之无益可知矣。
陛下又将谓悬刑赏以督率臣下,分理有人,天下无不可治,而玄修无害矣乎?夫人幼而学,既无致君泽民异事之学,壮而行,亦无致君泽民殊用之心。《太甲》曰:“有言逆于汝志,必求诸道,有言逊于汝志,必求诸非道。”言顺者之未必为道也。即近事观:严嵩有一不顺陛下者乎?昔为贪窃,今为逆本。梁材守道守官,陛下以为逆者也,历任有声,官户部者以有守称之。虽近日严嵩抄没、百官有惕心焉,无用于积贿求迁,稍自洗涤。然严嵩罢相之后,犹严嵩未相之前而已。诸臣宁为严嵩之顺,不为梁材之执。今甚者贪求,未甚者挨日。见称于人者,亦廊庙山林交战热中,鹘突依违,苟举故事。洁己格物,任天下重,使社稷灵长终必赖之者,未见其人焉。得非有所牵制其心,未能纯然精白使然乎?陛下欲诸臣惟予行而莫违也,而责之以效忠;付之以翼为明听也,又欲其顺乎玄修土木之娱:是股肱耳目不为腹心卫也,而自为视听持行之用。有臣如仪、衍焉,可以成“得志与民由之”之业,无是理也。
陛下诚知玄修无益,臣之改行,民之效尤,天下之安与不安、治与不治由之,幡然悟悔,日视正朝,与宰辅、九卿、侍从、言官讲求天下利害,洗数十年君道之误,置其身于尧、舜、禹、汤、文、武之上,使其臣亦得洗数十年阿君之耻,置其身于皋陶、伊、傅之列,相为后先,明良喜起,都俞吁咈。内之宦官宫妾,外之光禄寺厨役,锦衣卫恩荫,诸衙门带俸,举凡无事而官者亦多矣。上之内仓内库,下之户、工部,光禄寺诸厂,段绢、粮料、珠定、器用、木材诸物,多而积于无用,用之非所宜用,亦多矣。诸臣必有为陛下言者。诸臣言之,陛下行之,此则在陛下一节省间而已。京师之一金,田野之百金也。一节省而国有余用,民有盖藏,不知其几也。而陛下何不为之?
官有职掌,先年职守之正、职守之全而未行之。今日职守之废、职守之苟且因循,不认真、不尽法而自以为是。敦本行以端士习,止上纳以清仕途,久任吏将以责成功,练选军士以免召募,驱缁黄游食以归四民,责府州县兼举富教使成礼俗,复屯盐本色以裕边储,均田赋丁差以苏困敝,举天下官之侵渔,将之怯懦,吏之为奸,刑之无少姑息焉。必世之仁,博厚高明悠远之业,诸臣必有陛下言者。诸臣言之,陛下行之,此则在陛下一振作间而已。一振作而诸废具举,百弊铲绝,唐、虞三代之治粲然复兴矣,而陛下何不行之?
节省之,振作之,又非有所劳于陛下也。九卿总其纲,百职分其任,抚按科道纠举肃清之于其间,陛下持大纲、稽治要而责成焉。劳于求贤,逸于任用如天运于上,而四时六气各得其序,恭己无为之道也。天地万物为一体,固有之性也。民物熙洽,熏为太和,而陛下性分中自有真乐矣。可以赞天地之化育,则可与天地参。道与天通,命由我立,而陛下性分中自有真寿矣。此理之所有者,可旋至而立有效者也。若夫服食不终之药,遥望轻举,理之所无者也。理之所无,而切切然散爵禄,竦精神,玄修求之,悬思凿想,系风捕影,终其身如斯而已矣,求之其可得乎?
夫君道不正,臣职不明,此天下第一事也。于此不言,更复何言?大臣持禄而外为谀,小臣畏罪而面为顺,陛下有不得知而改之行之者,臣每恨焉。是以昧死竭忠,惓惓为陛下言之。一反情易向之间,而天下之治与不治,民物之安与不安决焉,伏惟陛下留神,宗社幸甚,天下幸甚。臣不胜战栗恐惧之至,为此具本亲赍,谨具奏闻。



赏析
近代以来,海瑞作为一位清官便在中华历史上得到了广泛传颂。他坚持清廉正直,反对贪污腐败,关心人民疾苦,不屈不挠地与贪官污吏斗争,这些特点让他成为中国历史上难得的清官和好官。海瑞用自己坚定的信仰和勇气去改变不公平的制度和现象,为百姓谋取更多的福利和权益。 在地方官任上,海瑞拒绝向上司行贿、取消知县的额外收入,改革赋役,清丈田地,勒令大地主退还侵占的民田,兴修水利,昭雪冤狱等等。在吏部右侍郎(中央人事部门副长官)和右都御史任上,他下令取缔南京各衙门无偿要求市民供应物资的陋规,建议恢复贪赃满八十贯(千)处绞刑的法律,为百姓做了一些好事,博得当时广大人民的歌颂和支持。 海瑞打击豪强的故事至今仍广为流传。在他所处的时代,明王朝已经趋于衰落,土地大量集中,阶级矛盾日益尖锐化,军备不整,俺答、倭寇不断侵扰,官吏贪污成风,百姓困苦不堪,而此时最高统治者明世宗朱厚熜却一心修道,不理朝政。海瑞直言不讳,怀着满腔愤激,写下了这篇历史上出名的奏疏,强调文臣直言是体现士大夫风骨以及对皇帝忠心的道德标准。他的行为振奋了民心,成为了中国历史上的一段佳话。 总之,海瑞是中国历史上的一位杰出的清官和好官,他以清廉正直、关心人民疾苦的一生践行着自己的信仰,用实际行动回报了百姓的支持和信任。他将个人的价值观、道德标准和职业素养完美地融合在了一起,成为了后世传颂不衰的典范人物。 赏析详情»


译文及注释
户部:官方机构,负责财政收支、人口户籍等事项。 云南清吏司主事:清吏司是明代地方农民起义爆发后,为了整治官员腐败而设立的机构。主事是官员的职务级别,相当于现在的主管。 上奏:向上级官员呈报请示或陈述意见。 匡正君道:纠正和规范君主的政治行为和道德标准。 明确臣下的职责:阐明臣子的责任和职责。 求得万世治安:希望实现万世太平,即永久稳定的社会状态。 直陈天下第一事:直言不讳地表达国事中最重要的问题。 君主:指国家的最高领导人。 臣民:指国家的居民,包括各级官员。 万物:指所有的生灵和物质。 责任重大:指君主的职责使命极为重要。 民生措置失当:如果君主对民生问题处理不当,就会带来社会动荡和政治危机。 忠于职守:尽职尽责,遵守职业操守。 畅所欲言:可以毫无保留地表达自己的意见和看法。 专图讨好:为了迎合上级领导或者得到他们的青睐而不顾忌实际情况的人。 曲意逢迎:有意去马屁拍的人。 危言耸听:说一些虚假、夸大或者没有根据的话来引起恐慌或者吓唬别人。 居安思危:处在安全状态下也要警惕危险。 思维混乱:使人的思路不清晰或者产生困惑。 蒙受国恩:指得到国家的恩宠和提拔。 直言得罪:毫不掩饰地说出实情,即使会得罪别人。 愚昧无知:缺乏知识和见识,无法理解和判断事情的本质。 阿谀逢迎:奉承讨好,迎合别人的想法和意见。 品质作风:人的品德和行为方式。 慈和俭朴:仁慈和善良,淳朴简单。 从容谦逊:态度沉着自省,谦虚谨慎。 游于玄老:沉迷于道家和老庄哲学的学说和思想。 不专事于政务:政治上缺乏决断力和实际行动力,疏于处理国家大事。 译文及注释详情»


海瑞简介: 海瑞是明朝著名的清官,他生于海南琼山(今海口市)一个文化家庭,经历了明朝的正德、嘉靖、隆庆、万历四朝。1549年,海瑞参加乡试中举后,先后任福建南平教谕、浙江淳安和江西兴国知县。他在任期间秉持廉洁公正的作风,执行平赋、清丈等政策,屡次平冤假错案,打击贪官污吏,深得百姓拥戴。 后来,他历任州判官、户部主事、兵部主事、尚宝丞、两京左右通政、右佥都御史等职。在任期间,他致力于打击豪强势力,加强治水工程,疏通河道,惩治贪官污吏,禁止徇私受贿,并推行一条鞭法,强令贪官污吏退田还民。这些举措使他赢得了“海青天”的美誉。 1587年,海瑞逝世于南京官邸,获赠太子太保,谥号忠介。他去世后,关于他的传说和故事在民间广为流传,他被人们视为一个具有传奇色彩的清官代表。


海瑞 的其他作品