《治安策》拼音译文赏析

  • zhì
    ān
  • [
    liǎng
    hàn
    ]
    jiǎ
  • chén
    qiè
    weí
    shì
    shì
    weí
    tòng
    zhě
    weí
    liú
    zhě
    èr
    weí
    cháng
    tài
    zhě
    liù
    ruò
    beì
    ér
    shāng
    dào
    zhě
    nán
    biàn
    shū
    jìn
    yán
    zhě
    jiē
    yuē
    tiān
    xià
    ān
    zhì
    chén
    weí
    weì
    yuē
    ān
    qiě
    zhì
    zhě
    feī
    jiē
    feī
    shì
    shí
    zhī
    zhì
    luàn
    zhī
    zhě
    bào
    huǒ
    cuò
    zhī
    xīn
    zhī
    xià
    ér
    qǐn
    shàng
    huǒ
    weì
    rán
    yīn
    weì
    zhī
    ān
    fāng
    jīn
    zhī
    shì
    běn
    chuǎn
    shǒu
    weǐ
    héng
    jué
    guó
    zhì
    qiāng
    rǎng
    feī
    shèn
    yǒu
    weì
    zhì
    xià
    lìng
    chén
    shú
    shǔ
    zhī
    qián
    yīn
    chén
    zhì
    ān
    zhī
    shì
    xiáng
    yān
  • shè
    liè
    zhī
    ān
    weī
    zhī
    shú
    shǐ
    使
    weí
    zhì
    láo
    zhì
    shēn
    zhōng
    zhī
    weí
    jīn
    tóng
    ér
    jiā
    zhī
    zhū
    hóu
    guǐ
    dào
    bīng
    dòng
    mín
    bǎo
    shǒu
    lǐng
    xiōng
    bīn
    huāng
    xiāng
    fēng
    bǎi
    xìng
    sòng
    shuaī
    shǔ
    tiān
    xià
    shùn
    zhì
    hǎi
    neì
    zhī
    qīng
    xián
    shēng
    weí
    míng
    weí
    míng
    shén
    míng
    zhī
    meǐ
    chuī
    qióng
    yǒu
    gōng
    ér
    zōng
    yǒu
    shǐ
    使
    chéng
    zhī
    miào
    chèng
    weí
    tài
    zōng
    shàng
    peì
    tài
    hàn
    wáng
    jiàn
    jiǔ
    ān
    zhī
    shì
    chéng
    cháng
    zhì
    zhī
    chéng
    miào
    fèng
    liù
    qīn
    zhì
    xiào
    xìng
    tiān
    xià
    qún
    shēng
    zhì
    rén
    jīng
    chén
    qīng
    chóng
    tóng
    hòu
    weí
    wàn
    shì
    chéng
    suī
    yǒu
    yòu
    xiào
    zhī
    yóu
    méng
    ér
    ān
    zhì
    míng
    xià
    zhī
    míng
    yīn
    shǐ
    使
    shào
    zhī
    zhì
    zhě
    zuǒ
    xià
    fēng
    zhì
    feī
    nán
    chén
    qián
    yuàn
    xìng
    chén
    jǐn
    zhī
    tiān
    yàn
    zhī
    wǎng
    àn
    zhī
    dāng
    jīn
    zhī
    niàn
    zhì
    shú
    suī
    shǐ
    使
    shùn
    shēng
    weí
    xià
    wáng
  • shù
    guó
    xiāng
    zhī
    shì
    xià
    shǔ
    beì
    yāng
    shàng
    shǔ
    shuǎng
    yōu
    shèn
    feī
    suǒ
    ān
    shàng
    ér
    quán
    xià
    jīn
    huò
    qīn
    móu
    weí
    dōng
    qīn
    xiōng
    zhī
    西
    xiāng
    ér
    jīn
    yòu
    jiàn
    gào
    tiān
    chūn
    qiū
    dǐng
    shèng
    xíng
    weì
    guò
    yǒu
    jiā
    yān
    yóu
    shàng
    shì
    kuàng
    zhū
    hóu
    quán
    qiě
    shí
    zhě
  • rán
    ér
    tiān
    xià
    shào
    ān
    guó
    zhī
    wáng
    yòu
    ruò
    weì
    zhuàng
    hàn
    zhī
    suǒ
    zhì
    xiāng
    fāng
    shì
    shǔ
    nián
    zhī
    hòu
    zhū
    hóu
    zhī
    wáng
    jiē
    guàn
    xiě
    fāng
    gāng
    hàn
    zhī
    xiāng
    chèng
    bìng
    ér
    chéng
    weì
    shàng
    zhì
    rén
    yǒu
    huái
    nán
    beǐ
    zhī
    weí
    xié
    shí
    ér
    weí
    zhì
    ān
    suī
    yáo
    shùn
    zhì
  • huáng
    yuē
    zhōng
    cāo
    dāo
    jīn
    lìng
    dào
    shùn
    ér
    quán
    ān
    shèn
    kěn
    zǎo
    weí
    nǎi
    duò
    ròu
    zhī
    shǔ
    ér
    kàng
    jǐng
    zhī
    yǒu
    qín
    zhī
    shì
    tiān
    zhī
    weì
    chéng
    jīn
    zhī
    shí
    yīn
    tiān
    zhī
    zhù
    shàng
    dàn
    weī
    weí
    ān
    luàn
    weí
    zhì
    jià
    shè
    xià
    huán
    zhī
    chù
    jiāng
    zhū
    hóu
    ér
    kuāng
    tiān
    xià
    chén
    yòu
    zhī
    xià
    yǒu
    suǒ
    néng
    jià
    shè
    tiān
    xià
    nǎng
    shí
    huái
    yīn
    hóu
    shàng
    wáng
    chǔ
    qíng
    wáng
    huái
    nán
    péng
    yuè
    wáng
    liáng
    hán
    xìn
    wáng
    hán
    zhāng
    áo
    wáng
    zhào
    guàn
    gāo
    weí
    xiāng
    wǎn
    wáng
    yàn
    chén
    zài
    dài
    lìng
    liù
    gōng
    zhě
    jiē
    wáng
    yàng
    dāng
    shì
    shí
    ér
    xià
    tiān
    weì
    néng
    ān
    chén
    yǒu
    zhī
    xià
    zhī
    néng
    tiān
    xià
    yáo
    luàn
    gāo
    huáng
    zhū
    gōng
    feī
    yǒu
    shì
    zhī
    shì
    zhī
    zhū
    gōng
    xìng
    zhě
    nǎi
    weí
    zhōng
    juān
    jǐn
    shè
    rén
    cái
    zhī
    dǎi
    zhì
    yuǎn
    gāo
    huáng
    míng
    shèng
    weī
    tiān
    weì
    gāo
    zhī
    wáng
    zhū
    gōng
    duō
    zhě
    bǎi
    chéng
    shào
    zhě
    nǎi
    sān
    shí
    xiàn
    zhì
    rán
    hòu
    shí
    nián
    zhī
    jiān
    fǎn
    zhě
    jiǔ
    xià
    zhī
    zhū
    gōng
    feī
    qīn
    jiǎo
    cái
    ér
    chén
    zhī
    yòu
    feī
    shēn
    fēng
    wáng
    zhī
    gāo
    huáng
    néng
    shì
    suì
    weí
    ān
    chén
    zhī
    xià
    zhī
    néng
  • rán
    shàng
    yǒu
    weǐ
    诿
    zhě
    yuē
    shū
    chén
    qǐng
    shì
    yán
    qīn
    zhě
    jià
    lìng
    dào
    huì
    wáng
    wáng
    yuán
    wáng
    wáng
    chǔ
    zhōng
    wáng
    zhào
    yōu
    wáng
    wáng
    huái
    yáng
    gòng
    wáng
    wáng
    liáng
    líng
    wáng
    wáng
    yàn
    wáng
    wáng
    huái
    nán
    liù
    guì
    rén
    jiē
    wáng
    yàng
    dāng
    shì
    shí
    xià
    weì
    néng
    weí
    zhì
    chén
    yòu
    zhī
    xià
    zhī
    néng
    ruò
    zhū
    wáng
    suī
    míng
    weí
    chén
    shí
    jiē
    yǒu
    kūn
    zhī
    xīn
    zhì
    ér
    tiān
    weí
    zhě
    shàn
    jué
    rén
    shè
    zuì
    shèn
    zhě
    huò
    dài
    huáng
    hàn
    lìng
    feī
    xíng
    suī
    xíng
    guǐ
    wáng
    zhě
    lìng
    zhī
    kěn
    tīng
    zhào
    zhī
    ān
    zhì
    xìng
    ér
    lái
    zhì
    ān
    jiā
    dòng
    qīn
    tiān
    xià
    yuán
    shì
    ér
    xià
    zhī
    chén
    suī
    yǒu
    hàn
    féng
    jìng
    zhě
    shì
    kǒu
    shǒu
    xiàn
    xiōng
    xià
    suī
    xián
    shuí
    lǐng
  • shū
    zhě
    weī
    qīn
    zhě
    luàn
    rán
    zhī
    xiào
    xìng
    qiáng
    ér
    dòng
    zhě
    hàn
    xìng
    shèng
    zhī
    yòu
    suǒ
    rán
    tóng
    xìng
    shì
    ér
    dòng
    yǒu
    zhǐ
    shì
    jìn
    yòu
    rán
    yāng
    huò
    zhī
    biàn
    weì
    zhī
    suǒ
    míng
    chù
    zhī
    shàng
    néng
    ān
    hòu
    shì
    jiāng
    zhī
  • niú
    tǎn
    cháo
    jiě
    shí
    èr
    niú
    ér
    rèn
    dùn
    zhě
    suǒ
    pái
    jiē
    zhòng
    jiě
    zhì
    kuān
    zhī
    suǒ
    feī
    jīn
    rén
    ēn
    hòu
    rén
    zhǔ
    zhī
    rèn
    quán
    shì
    zhì
    rén
    zhǔ
    zhī
    jīn
    jīn
    zhū
    hóu
    wáng
    jiē
    zhòng
    kuān
    shì
    jīn
    zhī
    yòng
    ér
    yīng
    rèn
    chén
    weí
    quē
    zhé
    yòng
    zhī
    huái
    nán
    beǐ
    shì
  • chén
    qiè
    qián
    shì
    qiáng
    zhě
    xiān
    fǎn
    huái
    yīn
    wáng
    chǔ
    zuì
    qiáng
    zuì
    xiān
    fǎn
    hán
    xìn
    yòu
    fǎn
    guàn
    gāo
    yīn
    zhào
    yòu
    fǎn
    chén
    bīng
    jīng
    yòu
    fǎn
    péng
    yuè
    yòng
    liáng
    yòu
    fǎn
    qíng
    yòng
    huái
    nán
    yòu
    fǎn
    wǎn
    zuì
    ruò
    zuì
    hòu
    fǎn
    cháng
    shā
    nǎi
    zài
    èr
    wàn
    qiān
    ěr
    gōng
    shào
    ér
    zuì
    wán
    shì
    shū
    ér
    zuì
    zhōng
    feī
    xìng
    rén
    xíng
    shì
    rán
    nǎng
    lìng
    fán
    jiàng
    guàn
    shǔ
    shí
    chéng
    ér
    wáng
    jīn
    suī
    cán
    wáng
    lìng
    xìn
    yuè
    zhī
    liè
    weí
    chè
    hóu
    ér
    suī
    zhì
    jīn
  • rán
    tiān
    xià
    zhī
    zhī
    zhū
    wáng
    zhī
    jiē
    zhōng
    ruò
    lìng
    cháng
    shā
    wáng
    chén
    zhī
    hǎi
    ruò
    lìng
    fán
    děng
    tiān
    xià
    zhī
    zhì
    ān
    ruò
    zhòng
    jiàn
    zhū
    hóu
    ér
    shào
    shào
    shǐ
    使
    guó
    xiǎo
    wáng
    xié
    xīn
    lìng
    hǎi
    neì
    zhī
    shì
    shēn
    zhī
    shǐ
    使
    zhī
    shǐ
    使
    zhǐ
    zhì
    cóng
    zhū
    hóu
    zhī
    jūn
    gǎn
    yǒu
    xīn
    còu
    bìng
    jìn
    ér
    guī
    mìng
    tiān
    suī
    zài
    mín
    qiě
    zhī
    ān
    tiān
    xià
    xián
    zhī
    xià
    zhī
    míng
    dìng
    zhì
    lìng
    zhào
    chǔ
    weí
    ruò
    gān
    guó
    shǐ
    使
    dào
    huì
    wáng
    yōu
    wáng
    yuán
    wáng
    zhī
    sūn
    shòu
    zhī
    fēn
    jìn
    ér
    zhǐ
    yàn
    liáng
    guó
    jiē
    rán
    fēn
    zhòng
    ér
    sūn
    shào
    zhě
    jiàn
    weí
    guó
    kōng
    ér
    zhì
    zhī
    sūn
    shēng
    zhě
    shǐ
    使
    jūn
    zhī
    zhū
    hóu
    zhī
    xuē
    hàn
    zhě
    weí
    hóu
    guó
    fēng
    sūn
    suǒ
    shǔ
    cháng
    zhī
    cùn
    zhī
    rén
    zhī
    zhòng
    tiān
    wáng
    suǒ
    yān
    chéng
    dìng
    zhì
    ér
    tiān
    xià
    xián
    zhī
    xià
    zhī
    lián
    zhì
    dìng
    zōng
    shì
    sūn
    wáng
    xià
    beì
    pàn
    zhī
    xīn
    shàng
    zhū
    zhī
    zhì
    tiān
    xià
    xián
    zhī
    xià
    zhī
    rén
    ér
    fàn
    lìng
    xíng
    ér
    guàn
    gāo
    zhī
    móu
    shēng
    chái
    kaī
    zhāng
    méng
    mín
    xiāng
    shàn
    chén
    zhì
    shùn
    tiān
    xià
    xián
    zhī
    xià
    zhī
    tiān
    xià
    zhī
    shàng
    ér
    ān
    zhí
    cháo
    weǐ
    qiú
    ér
    tiān
    xià
    luàn
    dāng
    shí
    zhì
    hòu
    shì
    sòng
    shèng
    dòng
    ér
    xià
    shuí
    dàn
    ér
    jiǔ
    weí
  • tiān
    xià
    zhī
    shì
    fāng
    bìng
    jìng
    zhī
    yào
    zhǐ
    zhī
    píng
    xìn
    èr
    zhǐ
    chù
    shēn
    wáng
    liáo
    shī
    jīn
    zhì
    weí
    hòu
    suī
    yǒu
    biǎn
    què
    néng
    weí
    bìng
    feī
    yòu
    yuán
    wáng
    zhī
    zhī
    cóng
    jīn
    zhī
    wáng
    zhě
    cóng
    zhī
    huì
    wáng
    zhī
    qīn
    xiōng
    jīn
    zhī
    wáng
    zhě
    xiōng
    zhī
    qīn
    zhě
    huò
    wáng
    fēn
    ān
    tiān
    xià
    shū
    zhě
    huò
    zhì
    quán
    tiān
    chén
    yuē
    feī
    bìng
    yòu
    tòng
    zhě
    bìng
    shì
  • tiān
    xià
    zhī
    shì
    fāng
    dǎo
    xiàn
    fán
    tiān
    zhě
    tiān
    xià
    zhī
    shǒu
    shàng
    mán
    zhě
    tiān
    xià
    zhī
    xià
    jīn
    xiōng
    qīn
    lüè
    zhì
    jìng
    weí
    tiān
    xià
    huàn
    zhì
    wáng
    ér
    hàn
    suì
    jīn
    cǎi
    zèng
    fèng
    zhī
    zhēng
    lìng
    shì
    zhǔ
    shàng
    zhī
    cāo
    tiān
    gòng
    gòng
    shì
    chén
    xià
    zhī
    fǎn
    shàng
    shǒu
    xià
    dǎo
    xiàn
    zhī
    néng
    jiě
    yóu
    weí
    guó
    yǒu
    rén
    feī
    dǎo
    xiàn
    ér
    yòu
    leì
    qiě
    bìng
    feì
    zhě
    miàn
    bìng
    feì
    zhě
    fāng
    tòng
    jīn
    西
    biān
    beǐ
    biān
    zhī
    jùn
    suī
    yǒu
    cháng
    jué
    qīng
    chǐ
    shàng
    qīng
    hòu
    wàng
    fēng
    suì
    jiāng
    beì
    jiè
    zhòu
    ér
    shuì
    chén
    yuē
    fāng
    bìng
    néng
    zhì
    zhī
    ér
    shàng
    shǐ
    使
    weí
    liú
    zhě
  • xià
    rěn
    huáng
    zhī
    háo
    weí
    róng
    rén
    zhū
    hóu
    shì
    beī
    ér
    huò
    cháng
    ān
    qióng
    jìn
    móu
    zhě
    shuài
    weí
    shì
    jiě
    wáng
    shèn
    chén
    qiè
    liào
    xiōng
    zhī
    zhòng
    guò
    hàn
    xiàn
    tiān
    xià
    zhī
    kùn
    xiàn
    zhī
    zhòng
    shèn
    weí
    zhí
    shì
    zhě
    xiū
    zhī
    xià
    shì
    chén
    weí
    shǔ
    guó
    zhī
    guān
    zhǔ
    xiōng
    xíng
    chén
    zhī
    qǐng
    dān
    zhī
    jǐng
    ér
    zhì
    mìng
    zhōng
    xíng
    shuō
    ér
    chī
    beì
    xiōng
    zhī
    zhòng
    weí
    shàng
    zhī
    lìng
    jīn
    liè
    měng
    ér
    liè
    tián
    fǎn
    kòu
    ér
    chù
    wán
    ér
    huàn
    feī
    suǒ
    weí
    ān
    yuǎn
    shī
    weī
    yuǎn
    jiā
    ér
    zhí
    shǔ
    bǎi
    wài
    weī
    lìng
    xìn
    weí
    liú
    zhě
  • jīn
    mín
    mài
    zhuàng
    zhě
    weí
    zhī
    xiù
    piān
    zhū
    yuán
    neì
    zhī
    xián
    zhōng
    shì
    tiān
    hòu
    suǒ
    miào
    ér
    yàn
    zhě
    ér
    shù
    rén
    qiè
    bái
    zhī
    biǎo
    báo
    wán
    zhī
    piān
    zhū
    meǐ
    zhě
    xiù
    shì
    tiān
    zhī
    jīn
    rén
    jiǎ
    jiā
    huì
    zhào
    zhě
    beì
    qiáng
    zhě
    fèng
    hòu
    ér
    jié
    shì
    jīn
    shù
    rén
    weí
    chàng
    yōu
    xià
    jiàn
    weí
    hòu
    shì
    rán
    ér
    tiān
    xià
    zhě
    dài
    weì
    yǒu
    qiě
    zhī
    shēn
    ér
    mín
    qiáng
    beì
    wén
    xiù
    tiān
    zhī
    hòu
    yuán
    lǐng
    shù
    rén
    niè
    qiè
    yuán
    chén
    suǒ
    weì
    chuǎn
    bǎi
    rén
    zuò
    zhī
    néng
    rén
    tiān
    xià
    wáng
    hán
    rén
    gēng
    zhī
    shí
    rén
    ér
    shí
    zhī
    tiān
    xià
    wáng
    hán
    qiè
    mín
    zhī
    wáng
    weí
    jiān
    xié
    guó
    dào
    zeí
    zhí
    shí
    ěr
    rán
    ér
    xiàn
    zhě
    yuē
    dòng
    weí
    ěr
    zhì
    jìng
    zhì
    wáng
    děng
    zhì
    mào
    shàng
    jìn
    zhě
    yóu
    yuē
    weí
    weí
    cháng
    tài
    zhě
  • shāng
    jūn
    rén
    ēn
    bìng
    xīn
    jìn
    xíng
    zhī
    èr
    suì
    qín
    bài
    qín
    rén
    jiā
    zhuàng
    chū
    fēn
    jiā
    pín
    zhuàng
    chū
    zhuì
    jiè
    yǒu
    zhǒu
    ér
    suì
    bào
    gōng
    bìng
    xiāng
    shuō
    fǎn
    chún
    ér
    xiāng
    tóng
    qín
    shòu
    zhě
    wáng
    ěr
    rán
    bìng
    xīn
    ér
    shí
    yóu
    yuē
    juě
    liù
    guó
    jiān
    tiān
    xià
    gōng
    chéng
    qiú
    zhōng
    zhī
    fǎn
    lián
    kuì
    zhī
    jié
    rén
    zhī
    hòu
    xìn
    bìng
    jiān
    zhī
    suì
    jìn
    zhī
    tiān
    xià
    bài
    zhòng
    yǎn
    guǎ
    zhì
    yǒng
    weī
    qiè
    zhuàng
    líng
    shuaī
    luàn
    zhì
    shì
    xián
    zhī
    weī
    zhèn
    hǎi
    neì
    cóng
    tiān
    xià
    nǎng
    zhī
    weí
    qín
    zhě
    jīn
    zhuàn
    ér
    weí
    hàn
    rán
    fēng
    yóu
    shàng
    weì
    gǎi
    jīn
    shì
    chǐ
    xiāng
    jìng
    ér
    shàng
    wáng
    zhì
    juān
    lián
    chǐ
    shèn
    weì
    yuè
    ér
    suì
    tóng
    zhú
    ěr
    feī
    xíng
    jīn
    shèn
    zhě
    shā
    xiōng
    dào
    zhě
    qǐn
    zhī
    lián
    qiān
    liǎng
    miào
    zhī
    bái
    zhòu
    zhī
    zhōng
    piāo
    ér
    duó
    zhī
    jīn
    jiǎo
    weǐ
    zhě
    chū
    shí
    wàn
    shí
    liù
    bǎi
    wàn
    qián
    chéng
    zhuàn
    ér
    xíng
    jùn
    guó
    wáng
    xíng
    zhī
    yóu
    zhì
    zhě
    ér
    chén
    簿
    shū
    bào
    huì
    zhī
    jiān
    weí
    zhì
    liú
    shī
    shì
    huài
    bài
    yīn
    tián
    ér
    zhī
    guài
    dòng
    ěr
    weí
    shì
    shì
    rán
    ěr
    fēng
    shǐ
    使
    tiān
    xià
    huí
    xīn
    ér
    xiāng
    dào
    leì
    feī
    zhī
    suǒ
    néng
    weí
    zhī
    suǒ
    zài
    dāo
    kuāng
    qiè
    ér
    zhī
    xià
    yòu
    yōu
    qiè
    weí
    xià
    zhī
  • jūn
    chén
    děng
    shàng
    xià
    shǐ
    使
    yǒu
    liù
    qīn
    yǒu
    feī
    tiān
    zhī
    suǒ
    weí
    rén
    zhī
    suǒ
    shè
    rén
    zhī
    suǒ
    shè
    weí
    zhí
    jiāng
    xiū
    huài
    guǎn
    yuē
    lián
    chǐ
    shì
    weì
    weí
    weí
    zhāng
    guó
    nǎi
    miè
    wáng
    shǐ
    使
    guǎn
    rén
    guǎn
    ér
    shào
    zhī
    zhì
    shì
    weí
    hán
    xīn
    zaī
    qín
    miè
    weí
    ér
    zhāng
    jūn
    chén
    guaī
    luàn
    liù
    qīn
    yāng
    jiān
    rén
    bìng
    wàn
    mín
    pàn
    fán
    shí
    sān
    suì
    ér
    shè
    weí
    jīn
    weí
    yóu
    weì
    beì
    jiān
    rén
    xìng
    ér
    zhòng
    xīn
    huò
    jīn
    dìng
    jīng
    zhì
    lìng
    jūn
    jūn
    chén
    chén
    shàng
    xià
    yǒu
    chà
    liù
    qīn
    jiān
    rén
    wáng
    suǒ
    xìng
    ér
    qún
    chén
    zhòng
    xìn
    shì
    huò
    dìng
    shì
    shì
    cháng
    ān
    ér
    hòu
    yǒu
    suǒ
    chí
    xún
    ruò
    jīng
    zhì
    dìng
    shì
    yóu
    jiāng
    wáng
    weí
    zhōng
    liú
    ér
    fēng
    weí
    cháng
    tài
    zhě
  • xià
    weí
    tiān
    shí
    yǒu
    shì
    ér
    yīn
    shòu
    zhī
    yīn
    weí
    tiān
    èr
    shí
    shì
    ér
    zhōu
    shòu
    zhī
    zhōu
    weí
    tiān
    sān
    shí
    shì
    ér
    qín
    shòu
    zhī
    qín
    weí
    tiān
    èr
    shì
    ér
    wáng
    rén
    xìng
    shèn
    xiāng
    yuǎn
    sān
    dài
    zhī
    jūn
    yǒu
    dào
    zhī
    cháng
    ér
    qín
    dào
    zhī
    bào
    zhī
    zhī
    wáng
    zhě
    tài
    nǎi
    shēng
    shǐ
    使
    shì
    zhī
    yǒu
    duān
    miǎn
    jiàn
    zhī
    nán
    jiāo
    jiàn
    tiān
    guò
    xià
    guò
    miào
    xiào
    zhī
    dào
    weí
    ér
    jiào
    xíng
    zhě
    chéng
    wáng
    yòu
    zài
    qiǎng
    bào
    zhī
    zhōng
    zhào
    gōng
    weí
    tài
    bǎo
    zhōu
    gōng
    weí
    tài
    tài
    gōng
    weí
    tài
    shī
    bǎo
    bǎo
    shēn
    zhuàn
    zhī
    shī
    dào
    zhī
    jiào
    xùn
    sān
    gōng
    zhī
    zhí
    shì
    weí
    zhì
    sān
    shào
    jiē
    shàng
    yuē
    shào
    bǎo
    shào
    shào
    shī
    shì
    tài
    yàn
    zhě
    nǎi
    hái
    yǒu
    shí
    sān
    gōng
    sān
    shào
    míng
    xiào
    rén
    dào
    zhī
    zhú
    xié
    rén
    shǐ
    使
    jiàn
    è
    xíng
    shì
    jiē
    xuǎn
    tiān
    xià
    zhī
    duān
    shì
    xiào
    wén
    yǒu
    dào
    shù
    zhě
    weì
    zhī
    shǐ
    使
    tài
    chù
    chū
    tài
    nǎi
    shēng
    ér
    jiàn
    zhèng
    shì
    wén
    zhèng
    yán
    xíng
    zhèng
    dào
    zuǒ
    yòu
    qián
    hòu
    jiē
    zhèng
    rén
    zhèng
    rén
    zhī
    néng
    zhèng
    yóu
    shēng
    cháng
    néng
    yán
    zhèng
    rén
    zhī
    néng
    zhèng
    yóu
    shēng
    cháng
    chǔ
    zhī
    néng
    chǔ
    yán
    suǒ
    xiān
    shòu
    nǎi
    cháng
    zhī
    suǒ
    xiān
    yǒu
    nǎi
    weí
    zhī
    yuē
    shào
    chéng
    ruò
    tiān
    xìng
    guàn
    rán
    tài
    shào
    cháng
    zhī
    feī
    xué
    xué
    zhě
    suǒ
    xué
    zhī
    guān
    xué
    yuē
    dōng
    xué
    shàng
    qīn
    ér
    guì
    rén
    qīn
    shū
    yǒu
    ér
    ēn
    xiāng
    nán
    xué
    shàng
    chǐ
    齿
    ér
    guì
    xìn
    cháng
    yòu
    yǒu
    chà
    ér
    mín
    西
    xué
    shàng
    xián
    ér
    guì
    shèng
    zhì
    zài
    weì
    ér
    gōng
    beǐ
    xué
    shàng
    guì
    ér
    zūn
    jué
    guì
    jiàn
    yǒu
    děng
    ér
    xià
    tài
    xué
    chéng
    shī
    wèn
    dào
    tuì
    退
    ér
    kǎo
    tài
    tài
    ér
    kuāng
    zhì
    cháng
    ér
    zhì
    dào
    xué
    zhě
    chéng
    shàng
    bǎi
    xìng
    mín
    huà
    xià
    tài
    guàn
    chéng
    rén
    miǎn
    bǎo
    zhī
    yán
    yǒu
    guò
    zhī
    shǐ
    chè
    shàn
    zhī
    zǎi
    jìn
    shàn
    zhī
    jīng
    feǐ
    bàng
    zhī
    gǎn
    jiàn
    zhī
    shǐ
    sòng
    shī
    gōng
    sòng
    zhēn
    jiàn
    jìn
    móu
    shì
    zhuàn
    mín
    zhì
    cháng
    qiè
    ér
    媿
    huà
    xīn
    chéng
    zhōng
    dào
    ruò
    xìng
    sān
    dài
    zhī
    chūn
    cháo
    cháo
    qiū
    yuè
    suǒ
    míng
    yǒu
    jìng
    chūn
    qiū
    xué
    zuò
    guó
    lǎo
    zhí
    jiàng
    ér
    qīn
    kuì
    zhī
    suǒ
    míng
    yǒu
    xiào
    xíng
    luán
    zhōng
    cǎi
    zhōng
    xià
    suǒ
    míng
    yǒu
    qín
    shòu
    jiàn
    shēng
    shí
    wén
    shēng
    shí
    ròu
    yuǎn
    páo
    chú
    suǒ
    cháng
    ēn
    qiě
    míng
    yǒu
    rén
  • sān
    dài
    zhī
    suǒ
    cháng
    jiǔ
    zhě
    tài
    yǒu
    qín
    ér
    rán
    feī
    guì
    ràng
    suǒ
    shàng
    zhě
    gào
    jié
    feī
    guì
    suǒ
    shàng
    zhě
    xíng
    shǐ
    使
    zhào
    gāo
    hài
    ér
    jiào
    zhī
    suǒ
    zhě
    feī
    zhǎn
    rén
    rén
    zhī
    sān
    hài
    jīn
    weì
    ér
    míng
    shè
    rén
    zhōng
    jiàn
    zhě
    weì
    zhī
    feǐ
    bàng
    shēn
    zhě
    weì
    zhī
    yāo
    yán
    shì
    shā
    rén
    ruò
    cǎo
    jiān
    rán
    weí
    hài
    zhī
    xìng
    è
    zaī
    suǒ
    dào
    zhī
    zhě
    feī
  • yàn
    yuē
    weí
    shì
    chéng
    shì
    yòu
    yuē
    qián
    chē
    hòu
    chē
    jiè
    sān
    dài
    zhī
    suǒ
    cháng
    jiǔ
    zhě
    shì
    zhī
    rán
    ér
    néng
    cóng
    zhě
    shì
    shèng
    zhì
    qín
    shì
    zhī
    suǒ
    jué
    zhě
    zhé
    jiàn
    rán
    ér
    shì
    hòu
    chē
    yòu
    jiāng
    wáng
    zhī
    biàn
    zhì
    luàn
    zhī
    yào
    zài
    shì
    tiān
    xià
    zhī
    mìng
    xiàn
    tài
    tài
    zhī
    shàn
    zài
    zǎo
    jiào
    xuǎn
    zuǒ
    yòu
    xīn
    weì
    làn
    ér
    xiān
    jiào
    huà
    chéng
    kaī
    dào
    shù
    zhì
    zhī
    zhǐ
    jiào
    zhī
    ruò
    guàn
    zuǒ
    yòu
    ér
    yuè
    zhī
    rén
    shēng
    ér
    tóng
    shēng
    cháng
    ér
    chéng
    leì
    shǔ
    ér
    néng
    xiāng
    tōng
    xíng
    zhě
    yǒu
    suī
    ér
    xiāng
    weí
    zhě
    jiào
    rán
    chén
    yuē
    xuǎn
    zuǒ
    yòu
    zǎo
    jiào
    zuì
    jiào
    ér
    zuǒ
    yòu
    zhèng
    tài
    zhèng
    tài
    zhèng
    ér
    tiān
    xià
    dìng
    shū
    yuē
    rén
    yǒu
    qìng
    zhào
    mín
    lài
    zhī
    shí
  • fán
    rén
    zhī
    zhì
    néng
    jiàn
    rán
    néng
    jiàn
    jiāng
    rán
    zhě
    jìn
    jiāng
    rán
    zhī
    qián
    ér
    zhě
    jìn
    rán
    zhī
    hòu
    shì
    zhī
    suǒ
    yòng
    jiàn
    ér
    zhī
    suǒ
    weí
    shēng
    nán
    zhī
    ruò
    qìng
    shǎng
    quàn
    shàn
    xíng
    chéng
    è
    xiān
    wáng
    zhí
    zhī
    zhèng
    jiān
    jīn
    shí
    xíng
    zhī
    lìng
    xìn
    shí
    zhī
    gōng
    tiān
    ěr
    yòng
    zaī
    rán
    ér
    yuē
    yún
    yún
    zhě
    guì
    jué
    è
    weì
    méng
    ér
    jiào
    weī
    miǎo
    shǐ
    使
    mín
    qiān
    shàn
    yuǎn
    zuì
    ér
    zhī
    yuē
    tīng
    sòng
    yóu
    rén
    shǐ
    使
    sòng
    weí
    rén
    zhǔ
    zhě
    xiān
    shěn
    shè
    shè
    zhī
    dìng
    neì
    ér
    ān
    weī
    zhī
    méng
    yìng
    wài
    ān
    zhě
    feī
    ér
    ān
    weī
    zhě
    feī
    ér
    weī
    jiē
    jiàn
    rán
    chá
    rén
    zhǔ
    zhī
    suǒ
    zài
    shè
    zhì
    zhī
    zhě
    xíng
    zhì
    zhī
    zhě
    xíng
    xíng
    ér
    mín
    yuàn
    beì
    zhá
    ér
    mín
    qīn
    shì
    zhǔ
    mín
    zhī
    shàn
    tóng
    ér
    suǒ
    shǐ
    使
    mín
    shàn
    zhě
    huò
    huò
    dào
    zhī
    jiào
    huò
    ōu
    zhī
    lìng
    dào
    zhī
    jiào
    zhě
    jiào
    qià
    ér
    mín
    ōu
    zhī
    lìng
    zhě
    lìng
    ér
    mín
    fēng
    zhī
    gǎn
    huò
    zhī
    yìng
    qín
    wáng
    zhī
    zūn
    zōng
    miào
    ér
    ān
    sūn
    tāng
    tóng
    rán
    ér
    tāng
    guǎng
    广
    xíng
    liù
    bǎi
    suì
    ér
    shī
    qín
    wáng
    zhì
    tiān
    xià
    shí
    suì
    bài
    wáng
    tāng
    zhī
    dìng
    shè
    shěn
    ér
    qín
    wáng
    zhī
    dìng
    shè
    shěn
    tiān
    xià
    jīn
    rén
    zhī
    zhì
    zhì
    zhū
    ān
    chù
    ān
    zhì
    zhū
    weī
    chù
    weī
    tiān
    xià
    zhī
    qíng
    wáng
    zài
    tiān
    zhī
    suǒ
    zhì
    zhī
    tāng
    zhì
    tiān
    xià
    rén
    ér
    qià
    qín
    shòu
    cǎo
    guǎng
    广
    beì
    mán
    leì
    sūn
    shǔ
    shí
    shì
    tiān
    xià
    suǒ
    gòng
    wén
    qín
    wáng
    zhì
    tiān
    xià
    lìng
    xíng
    wáng
    yǒu
    ér
    yuàn
    yíng
    shì
    xià
    zēng
    è
    zhī
    chóu
    huò
    shēn
    sūn
    zhū
    jué
    tiān
    xià
    zhī
    suǒ
    gòng
    jiàn
    shì
    feī
    míng
    xiào
    yàn
    xié
    rén
    zhī
    yán
    yuē
    tīng
    yán
    zhī
    dào
    shì
    guān
    zhī
    yán
    zhě
    gǎn
    wàng
    yán
    jīn
    huò
    yán
    zhī
    lìng
    jiào
    huà
    zhī
    xíng
    rén
    zhǔ
    yǐn
    yīn
    zhōu
    qín
    shì
    guān
    zhī
  • rén
    zhǔ
    zhī
    zūn
    táng
    qún
    chén
    zhòng
    shù
    jiǔ
    shàng
    lián
    yuǎn
    táng
    gāo
    wáng
    lián
    jìn
    táng
    beī
    gāo
    zhě
    nán
    pān
    beī
    zhě
    líng
    shì
    rán
    zhě
    shèng
    wáng
    zhì
    weí
    děng
    liè
    neì
    yǒu
    gōng
    qīng
    shì
    wài
    yǒu
    gōng
    hóu
    nán
    rán
    hòu
    yǒu
    guān
    shī
    xiǎo
    yán
    shù
    rén
    děng
    fēn
    míng
    ér
    tiān
    jiā
    yān
    zūn
    yàn
    yuē
    tóu
    shǔ
    ér
    shàn
    shǔ
    jìn
    shàng
    dàn
    tóu
    shāng
    kuàng
    guì
    chén
    zhī
    jìn
    zhǔ
    lián
    chǐ
    jié
    zhì
    jūn
    yǒu
    ér
    wáng
    shì
    qíng
    zhī
    zuì
    tài
    zhǔ
    shàng
    yuǎn
    gǎn
    chǐ
    齿
    jūn
    zhī
    chú
    zhě
    yǒu
    jiàn
    jūn
    zhī
    zhàng
    zāo
    jūn
    zhī
    chéng
    chē
    xià
    zhèng
    mén
    jūn
    zhī
    chǒ
    chén
    suī
    huò
    yǒu
    guò
    xíng
    zhī
    zuì
    jiā
    shēn
    zhě
    zūn
    jūn
    zhī
    suǒ
    weí
    zhǔ
    shàng
    yuǎn
    jìng
    suǒ
    mào
    chén
    ér
    jié
    jīn
    wáng
    hóu
    sān
    gōng
    zhī
    guì
    jiē
    tiān
    zhī
    suǒ
    gǎi
    róng
    ér
    zhī
    tiān
    zhī
    suǒ
    weì
    jiù
    ér
    lìng
    zhòng
    shù
    tóng
    qíng
    chī
    shì
    zhī
    rán
    táng
    wáng
    beì
    zhě
    tài
    lián
    chǐ
    xíng
    chén
    nǎi
    chóng
    quán
    guān
    ér
    yǒu
    wáng
    chǐ
    zhī
    xīn
    wàng
    zhī
    shì
    èr
    shì
    jiàn
    dāng
    chóng
    zhě
    tóu
    shǔ
    ér
    zhī
  • chén
    wén
    zhī
    suī
    xiān
    jiā
    zhěn
    guàn
    suī
    cháng
    zài
    guì
    chǒ
    zhī
    weì
    tiān
    gǎi
    róng
    ér
    mào
    zhī
    mín
    cháng
    jìng
    weì
    zhī
    jīn
    ér
    yǒu
    guò
    lìng
    feì
    zhī
    tuì
    退
    zhī
    zhī
    miè
    zhī
    ruò
    shù
    zhī
    zhī
    shū
    zhī
    kòu
    biān
    zhī
    guān
    kòu
    xiǎo
    ér
    bǎng
    chī
    zhī
    dài
    feī
    suǒ
    lìng
    zhòng
    shù
    jiàn
    beī
    jiàn
    zhě
    zhī
    zūn
    guì
    zhě
    zhī
    dàn
    nǎi
    jiā
    feī
    suǒ
    tiān
    xià
    feī
    zūn
    zūn
    guì
    guì
    zhī
    huà
    tiān
    zhī
    suǒ
    cháng
    jìng
    zhòng
    shù
    zhī
    suǒ
    cháng
    chǒ
    ér
    ěr
    jiàn
    rén
    ān
    ér
    dùn
    zhī
    zaī
  • ràng
    shì
    zhōng
    xíng
    zhī
    jūn
    zhì
    ér
    miè
    zhī
    shì
    zhì
    zhào
    miè
    zhì
    ràng
    xìn
    miàn
    tūn
    tàn
    bào
    xiāng
    ér
    zhōng
    rén
    wèn
    yuē
    zhōng
    xíng
    zhòng
    rén
    chù
    zhòng
    rén
    shì
    zhī
    zhì
    guó
    shì
    guó
    shì
    bào
    zhī
    ràng
    fǎn
    jūn
    shì
    chóu
    xíng
    ruò
    gǒu
    ér
    kàng
    jié
    zhì
    zhōng
    xíng
    chū
    liè
    shì
    rén
    zhǔ
    shǐ
    使
    rán
    zhǔ
    shàng
    chén
    quǎn
    jiāng
    quǎn
    weí
    guān
    jiāng
    guān
    weí
    wán
    dùn
    wáng
    chǐ
    gòu
    wáng
    jié
    lián
    chǐ
    qiě
    hǎo
    gǒu
    ruò
    ér
    jiàn
    shì
    jiàn
    biàn
    便
    duó
    zhǔ
    shàng
    yǒu
    bài
    yīn
    ér
    tǐng
    zhī
    zhǔ
    shàng
    yǒu
    huàn
    gǒu
    miǎn
    ér
    ér
    guān
    zhī
    ěr
    yǒu
    biàn
    便
    shēn
    zhě
    mài
    ér
    zhī
    ěr
    rén
    zhǔ
    jiāng
    biàn
    便
    qún
    xià
    zhì
    zhòng
    ér
    zhǔ
    shàng
    zhì
    shào
    suǒ
    tuō
    cái
    zhí
    zhě
    cuì
    qún
    xià
    wáng
    chǐ
    gǒu
    wàng
    zhǔ
    shàng
    zuì
    bìng
    zhě
    shù
    rén
    xíng
    zhì
    suǒ
    chǒ
    chén
    zhī
    jié
    zhě
    chén
    yǒu
    zuò
    lián
    ér
    feì
    zhě
    weì
    lián
    yuē
    guǐ
    shì
    zuò
    huì
    yín
    luàn
    nán
    wáng
    bié
    zhě
    yuē
    huì
    yuē
    weí
    báo
    xiū
    zuò
    ruǎn
    shèng
    rèn
    zhě
    weì
    ruǎn
    yuē
    xià
    guān
    zhí
    guì
    chén
    dìng
    yǒu
    zuì
    yóu
    weì
    rán
    zhèng
    zhī
    shàng
    qiān
    jiù
    ér
    weí
    zhī
    huì
    zài
    qiǎn
    zhī
    zhě
    wén
    qiǎn
    bái
    guàn
    yīng
    pán
    shuǐ
    jiā
    jiàn
    zào
    qǐng
    shì
    ér
    qǐng
    zuì
    ěr
    shàng
    zhí
    yǐn
    ér
    xíng
    yǒu
    zhōng
    zuì
    zhě
    wén
    mìng
    ér
    chí
    shàng
    shǐ
    使
    rén
    jǐng
    ér
    jiā
    yǒu
    zuì
    zhě
    wén
    mìng
    beǐ
    miàn
    zài
    bài
    diē
    ér
    cái
    shàng
    shǐ
    使
    ér
    xíng
    zhī
    yuē
    yǒu
    guò
    ěr
    yǒu
    zhī
    yǒu
    qún
    chén
    yīng
    lián
    chǐ
    rén
    qín
    jié
    xíng
    shàng
    shè
    lián
    chén
    ér
    chén
    jié
    xíng
    bào
    shàng
    zhě
    feī
    rén
    leì
    huà
    chéng
    dìng
    weí
    rén
    chén
    zhě
    zhǔ
    ěr
    wàng
    shēn
    guó
    ěr
    wàng
    jiā
    gōng
    ěr
    wàng
    gǒu
    jiù
    hài
    gǒu
    weí
    suǒ
    zài
    shàng
    zhī
    huà
    xiōng
    zhī
    chén
    chéng
    zōng
    miào
    zhī
    chén
    chéng
    shè
    zhī
    chén
    chéng
    jūn
    shàng
    shǒu
    zhī
    chén
    chéng
    chéng
    guō
    fēng
    jiāng
    yuē
    shèng
    rén
    yǒu
    jīn
    chéng
    zhě
    zhì
    qiě
    weí
    zhī
    shēng
    qiě
    weí
    wáng
    zhī
    jiāng
    weí
    weī
    zhī
    jiē
    ān
    xíng
    ér
    wàng
    shǒu
    jié
    ér
    zhàng
    tuō
    zhī
    quán
    liù
    chǐ
    zhī
    lián
    chǐ
    xíng
    zhī
    suǒ
    zhì
    zhǔ
    shàng
    sāng
    yān
    zhī
    weí
    ér
    zhī
    jiǔ
    xíng
    yuē
    weí
    cháng
    tài
    zhě

原文: 臣窃惟事势,可为痛哭者一,可为流涕者二,可为长太息者六,若其它背理而伤道者,难遍以疏举。进言者皆曰天下已安已治矣,臣独以为未也。曰安且治者,非愚则谀,皆非事实知治乱之体者也。夫抱火厝之积薪之下而寝其上,火未及燃,因谓之安,方今之势,何以异此!本末舛逆,首尾衡决,国制抢攘,非甚有纪,胡可谓治!陛下何不一令臣得熟数之于前,因陈治安之策,试详择焉!
夫射猎之娱,与安危之机孰急?使为治劳智虑,苦身体,乏钟鼓之乐,勿为可也。乐与今同,而加之诸侯轨道,兵革不动,民保首领,匈叙宾服,四荒乡风,百姓素朴,狱讼衰息。大数既得,则天下顺治,海内之气,清和咸理,生为明帝,没为明神,名誉之美,垂于无穷。《礼》祖有功而宗有德,使顾成之庙称为太宗,上配太祖,与汉亡极。建久安之势,成长治之业,以承祖庙,以奉六亲,至孝也;以幸天下,以育群生,至仁也;立经陈纪,轻重同得,后可以为万世法程,虽有愚幼不肖之嗣,犹得蒙业而安,至明也。以陛下之明达,因使少知治体者得佐下风,致此非难也。其具可素陈于前,愿幸无忽。臣谨稽之天地,验之往古,按之当今之务,日夜念此至孰也,虽使禹舜复生,为陛下计,亡以易此。
夫树国固,必相疑之势也,下数被其殃,上数爽其忧,甚非所以安上而全下也。今或亲弟谋为东帝,亲兄之子西乡而击,今吴又见告矣。天子春秋鼎盛,行义未过,德泽有加焉,犹尚如是,况莫大诸侯权力且十此者乎!
然而天下少安,何也?大国之王幼弱未壮,汉之所置傅相方握其事。数年之后,诸侯之王大抵皆冠,血气方刚,汉之傅相称病而赐罢,彼自丞尉以上徧置私人,如此,有异淮南、济北之为邪?此时而欲为治安,虽尧舜不治。
黄帝曰:“日中必,操刀必割。”今令此道顺,而全安甚易;不肯早为,已乃堕骨肉之属而抗刭之,岂有异秦之季世乎!夫以天子之位,乘今之时,因天之助,尚惮以危为安,以乱为治,假设陛下居齐桓之处,将不合诸侯而匡天下乎?臣又以知陛下有所必不能矣。假设天下如曩时,淮阴侯尚王楚,黥布王淮南,彭越王梁,韩信王韩,张敖王赵,贯高为相,卢绾王燕,陈狶在代,令此六七公者皆亡恙,当是时而陛下即天子位,能自安乎?臣有以知陛下之不能也。天下肴乱,高皇帝与诸公倂起,非有仄室之势以豫席之也。诸公幸者乃为中涓,其次仅得舍人,材之不逮至远也。高皇帝以明圣威武即天子位,割膏腴之地以王诸公,多者百余城,少者乃三四十县,德至渥也,然其后十年之间,反者九起。陛下之与诸公,非亲角材而臣之也,又非身封王之也,自高皇帝不能以是一岁为安,故臣知陛下之不能也。
然尚有可诿者,曰疏。臣请试言其亲者。假令悼惠王王齐,元王王楚,中子王赵,幽王王淮阳,共王王梁,灵王王燕,厉王王淮南,六七贵人皆亡恙,当是时陛下即位,能为治乎?臣又知陛下之不能也。若此诸王,虽名为臣,实皆有布衣昆弟之心,虑无不帝制而天子自为者。擅爵人,赦死罪,甚者或戴黄屋,汉法令非行也。虽行不轨如厉王者,令之不肯听,召之安可致乎!幸而来至,法安可得加!动一亲戚,天下圜视而起,陛下之臣虽有悍如冯敬者,适启其口,匕首已陷其胸矣。陛下虽贤,谁与领此?
故疏者必危,亲者必乱,已然之效也。其异姓负强而动者,汉已幸胜之矣,又不易其所以然。同姓袭是迹而动,既有徵矣,其势尽又复然。殃祸之变未知所移,明帝处之尚不能以安,后世将如之何!
屠牛坦一朝解十二牛,而芒刃不顿者,所排击剥割,皆众理解也。至于髋髀之所,非斤则斧。夫仁义恩厚,人主之芒刃也;权势法制,人主之斤斧也。今诸侯王皆众髋髀也,释斤斧之用,而欲婴以芒刃,臣以为不缺则折。胡不用之淮南、济北?势不可也。
臣窃迹前事,大抵强者先反,淮阴王楚最强,则最先反;韩信倚胡,则又反;贯高因赵资,则又反;陈狶兵精,则又反;彭越用梁,则又反;黥布用淮南,则又反;卢绾最弱,最后反。长沙乃在二万五千户耳,功少而最完,势疏而最忠,非独性异人也,亦形势然也。曩令樊、郦、绛、灌据数十城而王,今虽以残亡可也;令信、越之伦列为彻侯而居,虽至今存可也。
然则天下之大计可知已。欲诸王之皆忠附,则莫若令如长沙王,欲臣子之勿菹醢,则莫若令如樊郦等;欲天下之治安,莫若众建诸侯而少其力。力少则易使以义,国小则亡邪心。令海内之势如身之使臂,臂之使指,莫不制从。诸侯之君不敢有异心,辐凑并进而归命天子,虽在细民,且知其安,故天下咸知陛下之明。割地定制,令齐、赵、楚各为若干国,使悼惠王、幽王、元王之子孙毕以次各受祖之分地,地尽而止,及燕、梁它国皆然。其分地众而子孙少者,建以为国,空而置之,须其子孙生者,举使君之。诸侯之地其削颇入汉者,为徙其侯国,及封其子孙也,所以数偿之;一寸之地,一人之众,天子亡所利焉,诚以定治而已,故天下咸知陛下之廉。地制壹定,宗室子孙莫虑不王,下无倍畔之心,上无诛伐之志,故天下咸知陛下之仁。法立而不犯,令行而不逆,贯高、利几之谋不生,柴奇、开章不计不萌,细民乡善,大臣致顺,故天下咸知陛下之义。卧赤子天下之上而安,植遗腹,朝委裘,而天下不乱。当时大治,后世诵圣。壹动而五业附,陛下谁惮而久不为此?
天下之势方病大瘇。一胫之大几如要,一指之大几如股,平居不可屈信,一二指搐,身虑亡聊。失今不治,必为锢疾,后虽有扁鹊,不能为已。病非徒瘇也,又苦蹠戾。元王之子,帝之从弟也,今之王者,从弟之子也。惠王之子,亲兄子也;今之王者,兄子之子也。亲者或亡分地以安天下,疏者或制大权以逼天子,臣故曰非徒病瘇也,又苦蹠戾。可痛哭者,此病是也。
天下之势方倒县。凡天子者,天下之首,何也?上也。蛮夷者,天下之足,何也?下也。今匈奴嫚娒侵掠,至不敬也,为天下患,至亡已也,而汉岁金絮采缯以奉之。夷狄征令,是主上之操也;天子共贡,是臣下之礼也。足反居上,首顾居下,倒县如此,莫之能解,犹为国有人乎?非亶倒县而已,又类辟,且病痱。夫辟者一面病,痱者一方痛。今西边北边之郡,虽有长爵不轻得复,五尺以上不轻得息,斥候望烽燧不得卧,将吏被介胄而睡,臣故曰一方病矣。医能治之,而上不使,可为流涕者此也。
陛下何忍以帝皇之号为戎人诸侯,势既卑辱,而祸不息,长此安穷!进谋者率以为是,固不可解也,亡具甚矣。臣窃料匈奴之众不过汉一大县,以天下之大困于一县之众,甚为执事者羞之。陛下何不试以臣为属国之官以主匈奴?行臣之计,请必系单于之颈而制其命,伏中行说而笞其背,举匈奴之众唯上之令。今不猎猛敌而猎田彘,不搏反寇而搏畜菟,玩细娱而不图大患,非所以为安也。德可远施,威可远加,而直数百里外威令不信,可为流涕者此也。
今民卖僮者,为之绣衣丝履偏诸缘,内之闲中,是古天子后服,所以庙而不宴者也,而庶人得以衣婢妾。白縠之表,薄纨之里,以偏诸,美者黼绣,是古天子之服,今富人大贾嘉会召客者以被墙。古者以奉一帝一后而节适,今庶人屋壁得为帝服,倡优下贱得为后饰,然而天下不屈者,殆未有也。且帝之身自衣皁绨,而富民墙屋被文绣;天子之后以缘其领,庶人孽妾缘其履:此臣所谓舛也。夫百人作之不能衣一人,欲天下亡寒,胡可得也?一人耕之,十人聚而食之,欲天下亡饥,不可得也。饥寒切于民之肌肤,欲其亡为奸邪,不可得也。国已屈矣,盗贼直须时耳,然而献计者曰“毋动”,为大耳。夫俗至大不敬也,至亡等也,至冒上也,进计者犹曰“毋为”,可为长太息者此也。
商君遗礼义,弃仁恩,并心于进取。行之二岁,秦俗日败。故秦人家富子壮则出分,家贫子壮则出赘。借父耰鉏,虑有德色;母取箕帚,立而谇语。抱哺其于,与公并倨;妇姑不相说,则反唇而相稽。其慈子耆利,不同禽兽者亡几耳。然并心而赴时犹曰蹶六国,兼天下。功成求得矣,终不知反廉愧之节,仁义之厚。信并兼之法,遂进取之业,天下大败,众掩寡,智欺愚,勇威怯,壮陵衰,其乱至矣,是以大贤起之,威震海内,德从天下。曩之为秦者,今转而为汉矣。然其遗风余俗,犹尚未改。今世以侈靡相竞,而上亡制度,弃礼谊,捐廉耻日甚,可谓月异而岁不同矣。逐利不耳,虑非顾行也,今其甚者杀父兄矣。盗者剟寝户之帘,搴两庙之器,白昼大都之中剽吏而夺之金。矫伪者出几十万石粟,赋六百余万钱,乘传而行郡国,此其亡行义之尤至者也。而大臣特以簿书不报,期会之间,以为大故。至于俗流失,世坏败,因恬而不知怪,虑不动于耳目,以为是适然耳。夫移风易俗,使天下回心而乡道,类非俗吏之所能为也。俗吏之所务,在于刀笔筐箧,而不知大体。陛下又不自忧,窃为陛下惜之。
夫立君臣,等上下,使父子有礼,六亲有纪,此非天之所为,人之所设也。夫人之所设,不为不立,不植则僵,不修则坏。《管子》曰:“礼义廉耻,是谓四维;四维不张,国乃灭亡。”使管子愚人也则可,管子而少知治体,则是岂可不为寒心哉!秦灭四维而不张,故君臣乖乱,六亲殃戮,奸人并起,万民离叛,凡十三岁,而社稷为虚。今四维犹未备也,故奸人几幸,而众心疑惑。岂如今定经制,令君君臣臣,上下有差,父子六亲各得其宜,奸人亡所几幸,而群臣众信,是不疑惑!此业一定,世世常安,而后有所持循矣。若夫经制不定,是犹度江河亡维楫,中流而遇风波,舩必覆矣。可为长太息者此也。
夏为天子,十有余世,而殷受之。殷为天子,二十余世,而周受之。周为天子,三十余世,而秦受之。秦为天子,二世而亡。人性不甚相远也,何三代之君有道之长,而秦无道之暴也?其故可知也。古之王者,太子乃生,固举以礼,使士负之,有司齐肃端冕,见之南郊,见于天也。过阙则下,过庙则趋,孝子之道也。故自为赤子而教固已行矣。昔者成王幼在襁抱之中,召公为太保,周公为太傅,太公为太师。保,保其身体;傅,传之德义;师,道之教训:此三公之职也。于是为置三少,皆上大夫也,曰少保、少傅、少师,是与太子宴者也。故乃孩子提有识,三公、三少固明孝仁礼义以道习之,逐去邪人,不使见恶行。于是皆选天下之端士孝悌博闻有道术者以卫翼之,使与太子居处出入。故太子乃生而见正事,闻正言,行正道,左右前后皆正人也。夫习与正人居之,不能毋正,犹生长于齐不能不齐言也;习与不正人居之,不能毋不正,犹生长于楚之地不能不楚言也。故择其所耆,必先受业,乃得尝之;择其所乐,必先有习,乃得为之。孔子曰:“少成若天性,习贯如自然。”及太子少长,知妃色,则入于学。学者,所学之官也。《学礼》曰:“帝入东学,上亲而贵仁,则亲疏有序而恩相及矣;帝入南学,上齿而贵信,则长幼有差而民不诬矣;帝入西学,上贤而贵德,则圣智在位而功不遗矣;帝入北学,上贵而尊爵,则贵贱有等而下不矣;帝入太学,承师问道,退习而考于太傅,太傅罚其不则而匡其不及,则德智长而治道得矣。此五学者既成于上,则百姓黎民化辑于下矣。”及太于既冠成人,免于保傅之严,则有记过之史,彻膳之宰,进善之旌,诽谤之木,敢谏之鼓。瞽史诵诗,工诵箴谏,大夫进谋,士传民语。习与智长,故切而不媿;化与心成,故中道若性。三代之礼:春朝朝日,秋暮夕月,所以明有敬也;春秋入学,坐国老,执酱而亲馈之,所以明有孝也;行以鸾和,步中《采齐》,趣中《肆夏》,所以明有度也;其于禽兽,见其生不食其死,闻其声不食其肉,故远庖厨,所以长恩,且明有仁也。
夫三代之所以长久者,以其辅翼太子有此具也。及秦而不然。其俗固非贵辞让也,所上者告讦也;固非贵礼义也,所上者刑罚也。使赵高傅胡亥而教之狱,所习者非斩劓人,则夷人之三族也。故胡亥今日即位而明日射人,忠谏者谓之诽谤,深计者谓之妖言,其视杀人若艾草菅然。岂惟胡亥之性恶哉?彼其所以道之者非其理故也。
鄙谚曰:“不习为吏,视已成事。”又曰:“前车覆,后车诫。”夫三代之所以长久者,其已事可知也;然而不能从者,是不法圣智也。秦世之所以亟绝者,其辙迹可见也;然而不避,是后车又将覆也。夫存亡之变,治乱之机,其要在是矣。天下之命,县于太子;太子之善,在于早谕教与选左右。夫心未滥而先谕教,则化易成也;开于道术智谊之指,则教之力也。若其服习积贯,则左右而已。夫胡、粤之人,生而同声,耆欲不异,及其长而成俗,累数译而不能相通,行者有虽死而不相为者,则教习然也。臣故曰选左右早谕教最急。夫教得而左右正,则太子正矣,太子正而天下定矣。《书》曰:“一人有庆,兆民赖之。”此时务也。
凡人之智,能见已然,不能见将然。夫礼者禁于将然之前,而法者禁于己然之后,是故法之所用易见,而礼之所为生难知也。若夫庆赏以劝善,刑罚以惩恶,先王执此之政,坚如金石,行此之令,信如四时,据此之公,无私如天地耳,岂顾不用哉?然而曰礼云礼云者,贵绝恶于未萌,而起教于微眇,使民日迁善远罪而不自知也。孔于曰:“听讼,吾犹人也,必也使毋讼乎!”为人主计者,莫如先审取舍,取舍之极定于内,而安危之萌应于外矣。安者非一日而安也,危者非一日而危也,皆以积渐然,不可不察也。人主之所积,在其取舍,以礼义治之者,积礼义;以刑罚治之者,积刑罚。刑罚积而民怨背,札义积而民和亲。故世主欲民之善同,而所以使民善者或异。或道之以德教,或殴之以法令。道之以德教者,德教洽而民气乐;殴之以法令者,法令极而民风哀。哀乐之感,祸福之应也。秦王之欲尊宗庙而安子孙,与汤武同,然而汤武广大其德行,六七百岁而弗失,秦王治天下,十余岁则大败。此亡它故矣,汤武之定取舍审而秦王之定取舍不审矣。夫天下,大器也。今人之置器,置诸安处则安,置诸危处则危。天下之情与器亡以异,在天子之所置之。汤武置天下于仁义礼乐,而德泽洽,禽兽草木广裕,德被蛮貊四夷,累子孙数十世,此天下所共闻也。秦王置天下于法令刑罚,德泽亡一有,而怨毒盈于世,下憎恶之如仇,祸几及身,子孙诛绝,此天下之所共见也。是非其明效大验邪!人之言曰:“听言之道,必以其事观之,则言者莫敢妄言。”今或言礼谊之不如法令,教化之不如刑罚,人主胡不引殷、周、秦事以观之也?
人主之尊譬如堂,群臣如陛,众庶如地。故陛九级上,廉远地,则堂高;陛亡级,廉近地,则堂卑。高者难攀,卑者易陵,理势然也。故古者圣王制为等列,内有公卿大夫士,外有公侯伯子男,然后有官师小吏,延及庶人,等级分明,而天子加焉,故其尊不可及也。里谚曰:“欲投鼠而忌器。”此善谕也。鼠近于器,尚惮不投,恐伤其器,况于贵臣之近主乎!廉耻节礼以治君子,故有赐死而亡戮辱。是以黥劓之罪不及太夫,以其离主上不远也,礼不敢齿君之路马,蹴其刍者有罚;见君之几杖则起,遭君之乘车则下,入正门则趋;君之宠臣虽或有过,刑戮之罪不加其身者,尊君之故也。此所以为主上豫远不敬也,所以体貌大臣而厉其节也。今自王侯三公之贵,皆天子之所改容而礼之也,古天子之所谓伯父、伯舅也,而令与众庶同黥劓刖笞弃市之法,然则堂不亡陛乎?被戮辱者不泰迫乎?廉耻不行,大臣无乃握重权,大官而有徒隶亡耻之心乎?夫望夷之事,二世见当以重法者,投鼠而不忌器之习也。
臣闻之,履虽鲜不加于枕,冠虽敝不以苴履。夫尝已在贵宠之位,天子改容而体貌之矣,吏民尝俯伏以敬畏之矣,今而有过,帝令废之可也,退之可也,赐之死可也,灭之可也;若夫束缚之,系緤之,输之司寇,编之徒官,司寇小吏詈骂而榜笞之,殆非所以令众庶见也。夫卑贱者习知尊贵者之一旦,吾亦乃可以加此也,非所以习天下也,非尊尊贵贵之化也。夫天子之所尝敬,众庶之所尝宠,死而死耳,贱人安宜得如此而顿辱之哉!
豫让事中行之君,智伯伐而灭之,移事智伯。及赵灭智伯,豫让衅面吞炭,必报襄子,五起而不中。人问豫子,豫子曰:“中行众人畜我,我故众人事之;智伯国士遇我,我故国士报之。”故此一豫让也,反君事仇,行若狗彘,已而抗节致忠,行出乎列士,人主使然也。故主上遇其大臣如遇犬马,彼将犬马自为也;如遇官徒,彼将官徒自为也。顽顿亡耻,诟亡节,廉耻不立,且不自好,苟若而可,故见利则逝,见便则夺。主上有败,则因而挺之矣;主上有患,则吾苟免而已,立而观之耳;有便吾身者,则欺卖而利之耳。人主将何便于此?群下至众,而主上至少也,所托财器职业者粹于群下也。俱亡耻,俱苟妄,则主上最病。故古者礼不及庶人,刑不至大夫,所以厉宠臣之节也。古者大臣有坐不廉而废者,不谓不廉,曰“簠簋不饰”;坐污秽淫乱男女亡别者,不曰污秽,曰“帷薄不修”,坐罢软不胜任者,不谓罢软,曰“下官不职”。故贵大臣定有其罪矣,犹未斥然正以呼之也,尚迁就而为之讳也。故其在大谴大何之域者,闻谴何则白冠缨,盘水加剑,造请室而请罪耳,上不执缚系引而行也。其有中罪者,闻命而自弛,上不使人颈而加也。其有大罪者,闻命则北面再拜,跌而自裁,上不使捽抑而刑之也,曰:“子大夫自有过耳!吾遇子有礼矣。”遇之有礼,故群臣自憙;婴以廉耻,故人矜节行。上设廉礼义以遇其臣,而臣不以节行报其上者,则非人类也。故化成俗定,则为人臣者主耳忘身,国耳忘家,公耳忘私,利不苟就,害不苟去,唯义所在。上之化也,故父兄之臣诚死宗庙,法度之臣诚死社稷,辅翼之臣诚死君上,守圄扞敌之臣诚死城郭封疆。故曰圣人有金城者,比物此志也。彼且为我死,故吾得与之俱生;彼且为我亡,故吾得与之俱存;夫将为我危,故吾得与之皆安。顾行而忘利,守节而仗义,故可以托不御之权,可以寄六尺之孤。此厉廉耻行礼谊之所致也,主上何丧焉!此之不为,而顾彼之久行,故曰可为长太息者此也。


相关标签:古文观止

简析
《治安策》是贾谊创作的一部著名政治学著作,它被认为是中国古代政治思想史上的重要篇章之一。该书的创作背景是西汉初期中央与地方权利不平衡,诸侯王几度叛乱,再加上北方匈奴的骚扰以及其他社会问题的存在。在这样的历史情境下,贾谊通过自己的苦思冥想,提出了“众建诸侯而少其力”等政治思想方案,并将其写入《治安策》中。 《治安策》的主要内容包括:加强中央集权、限制诸侯王的权力、加强边防防御等。其中,提出的“众建诸侯而少其力”这一观点影响极大,成为后来的晁错、主父偃等人的延续。这一思想主张的是在加强中央集权的同时,尽量保留地方诸侯的权力,通过构筑一个更加合理的政治体系来维持社会的稳定。 除了政治思想外,贾谊的文学天赋也得到了展现。《治安策》被后人称赞为“文雅之书”,其思想深邃,语言简练优美,成为古代文学和政治学研究的重要材料。 总之,《治安策》不仅是一部重要的古代政治学著作,更是一部文学佳作。它提出的政治思想主张对后世产生了较大的影响,为中国历史上的政治体制变革奠定了基础。 简析详情»


译文及注释
我私下考虑现在的局势,应该为之痛哭的有一项,应该为之流泪的有两项,应该为之大声叹息的有六项,至于其他违背情理而伤害大道的事,很难在奏疏中一一列举。 【注】:这里的“大道”指的是道家思想中的“道”,即中国哲学中的一种基本概念,在这里意为指导国家治理的规律原则。 向陛下进言的人都说现在天下已经安定了,已经治理得很好了,我却认为还不是那么回事。说天下已经安定已经大治的人,不是愚昧无知,就是阿谀奉承,都不是真正了解什么是治乱大体的人。 【注】:此段展示作者对时局所持的不同看法,认为国家并未达到治理良好的地步,并指责那些向陛下进谏的人要么是不懂政治、浅薄愚昧,要么是故意巴结奉承,都不具备深刻理解治乱大体的眼光。 有人抱着火种放在堆积的木柴之下,自己睡在这堆木柴之上,火还没有燃烧起来的时候,他便认为这是安宁的地方,现在国家的局势,与此有什么不同!本末颠倒,首尾冲突,国制混乱,不合理的现象严重,怎么能够说是大治! 【注】:这段话用比喻的方式说明了国家虽然表面上看起来平静,实则却存在潜在的危机和混乱,以及严重的政治问题。作者借此表达自己对时局的忧虑,并进一步批评那些不了解实际情况就随意发表言论的人。 陛下为什么不让我对您详细地说明这一切,因而提出使国家真正大治大安的方策,以供陛下仔细斟酌选用呢? 【注】:这段话中,作者直接向皇帝陈述自己的请求,希望皇帝能够听取自己的建议,采取行之有效的措施,以使国家得以真正大治大安。 射箭打猎之类的娱乐与国家安危的关键相比,哪一样更急迫?假若所提的治世方法,需要耗费心血,摧残身体,影响享受钟鼓所奏音乐的乐趣,可以不加采纳;我的治国方策,能保证使陛下所享受的各种乐趣不受影响,却可以带来封国诸侯各遵法规,战争不起,平民拥护首领,匈奴归顺,纯朴之风响彻边陲,百姓温良朴素,官司之类的事情停止不发。 【注】:在这段中,作者通过对射箭打猎等娱乐活动与国家安危的对比,强调了治国需要优先考虑国家和民众的根本利益。同时,作者也保证了自己的治国方案能够在不影响皇帝乐趣的情况下实施,使各个阶层都能得到合理的安排和照顾。 译文及注释详情»


贾谊简介: 贾谊(前200~前168),汉族,洛阳(今河南省洛阳市东)人,字太傅,西汉初年著名的政论家、文学家。18岁即有才名,年轻时由河南郡守吴公推荐,20余岁被文帝召为博士,不到一年被破格提为太中大夫。23岁时,因遭群臣忌恨,被贬为长沙王的太傅,后被召回长安,为梁怀王太傅。梁怀王坠马而死后,贾谊深自歉疚,直至33岁忧伤而死。 贾谊的著作主要有散文和辞赋两类,其中散文如《过秦论》、《论积贮疏》、《陈政事疏》等都很有名;辞赋以《吊屈原赋》、《鵩鸟赋》最著名。